Słownik pojęć zegarmistrzowskich

[Yargoth 1]

No to zaczynamy słownik. Na początek kilka terminów jakie zaczerpnąłem ze strony pawlak.net (kiedy jeszcze zawierała informacje o zegarkach) na potrzeby mojego artykułu. Od razu zaznaczam, że wszelkiego rodzaju uwagi do tych pojęc są mile widziane:

 

Antymagnetyczny - zegarek zabezpieczony przed wpływem magnetyzmu; powinien odpowiadać standardowi ISO.

 

Art Deco - styl wzornictwa z lat 1920-1930

 

automatyczny zegarek - zegarek mechaniczny ze sprężyną napędową nakręcaną za pomocą wahnika

 

chronograf - zegarek z wbudowanym stoperem

 

complication - zegarek posiadający więcej funkcji niż tylko pomiar czasu (np. budzik, fazy księżyca, wieczny kalendarz, wskaźnik rezerwy napędu, stoper, repetier). Określenie to używane jest zazwyczaj wyłącznie w odniesieniu do zegarków mechanicznych.

 

COSC - popularnie, certyfikat dokładności chodu zegarka, właściwie skrót nazwy szwajcarskiego instytutu testów chronometrycznych. Powołany w roku 1973, z siedzibą w La-Chaux-des-Fonds, jest uprawniony do przeprowadzania badań i wydawania świadectw wyjątkowej precyzji mechanizmów. Testom instytutu poddawane są wyłącznie urządzenia mechaniczne.

 

ebauche - określenie używane w odniesieniu do niekompletnych mechanizmów, nieposiadających wychwytu, balansu, włosa lub sprężyny napędowej.

 

ETA - ETA s.a. Fabriques d'Ebauches, największy szwajcarski producent mechanizmów zegarkowych należący do grupy Swatch'a, zaopatrujący ogromną większość wytwórców zegarków w gotowe mechanizmy lub tzw. ebauche - mechanizmy niekompletne, przygotowane do zainstalowania wychwytu, sprężyny głównej i osi balansu.

 

FH - Federacja Stowarzyszeń Zegarmistrzowskich, wiodące stowarzyszenie handlowe zrzeszające szwajcarskich wytwórców zegarków.

 

gasket (ang.) - uszczelka, zwykle kilka uszczelek zapewniających kopercie zegarka wodoszczelność.

 

kalendarz wieczny - mechanizm kalendarza przystosowujący się automatycznie do zmiennej liczby dni w miesiącu oraz lat przestępnych. Zapewnia nieprzerwaną pracę aż do 28 lutego 2100 roku.

 

kaliber - określenie rozmiaru mechanizmu, zazwyczaj wyrażane w liniach paryskich (1 linia paryska=2,256 mm); często stosowane przez wytwórców zegarków jako symbol danego mechanizmu.

 

kamienie - stosowane jako łożyska w celu zmniejszenia zużycia w miejscach największego tarcia w mechanizmie. W zegarkach mechanicznych jest ich zazwyczaj 17-18. Dawniej używano naturalnych rubinów, obecnie stosuje się kamienie syntetyczne.

 

koło wychwytowe - koło współpracujące z wychwytem; jego ruch obrotowy jest cyklicznie powstrzymywany przez wychwyt, a przerwy te zliczane są przez przekładnię mechanizmu chodu i zamieniane na wskazania czasu.

 

kontrolowany przez radio zegarek - zegarek kwarcowy odbierający sygnał radiowy transmitowany z super dokładnego zegara atomowego i używający tego sygnału do korekty pokazywanego czasu.

 

kwarc - minerał, dwutlenek krzemu SiO2; jego krystaliczna postać wykorzystywana jest do wykonywania rezonatorów kwarcowych drgających pod wpływem zmiennego pola elektrycznego od kilku tysięcy do kilku milionów razy na sekundę.

 

limitowana seria - ściśle określona seria zegarków danego typu, produkowanych zwykle dla upamiętnienia jakiegoś wydarzenia, potwierdzona certyfikatem limitacji, przeważnie od 20 do 1000 sztuk. Zegarki z limitowanych serii najlepszych manufaktur stanowią bardzo cenne ozdoby kolekcji.

 

linie paryskie - stosowane do określania rozmiaru mechanizmu mechanicznego, 1 linia paryska=2,256 mm.

 

luneta (ang. bezel) - ściśle rzecz ujmując, pierścień okalający szkło zegarka i mocowany do koperty. Współcześnie jest to często pierścień obrotowy, zawierający rozmaite skale, umożliwiające np. odczyt drugiej strefy czasowej, prędkości pojazdu, itd., w zależności od typu zegarka.

 

repetier - mechanizm umożliwiający zegarowi powtórzenie biciem aktualnej godziny lub kwadransa.

 

shock-resistant (wstrząsoodporny) - zegarek może zostać uznany za odporny na wstrząsy, jeżeli po upadku na twardą powierzchnię z wysokości 1 m nie zatrzyma się lub, jeżeli dzienne tempo jego chodu nie zmieni się o więcej niż 60 sekund.

 

skeleton watch (zegarek) - zegarek, w którym większość elementów tarczy, z wyjątkiem pierścienia godzinnego, usunięto, aby widoczny był mechanizm zegarka. Często w zegarku szkieletowym również wieczko wykonane jest z przezroczystego materiału.

 

split-second (ang.) - typ chronografu z podwójną wskazówką stopera, służącą do dokonywania pomiarów międzyczasów. W praktyce, po uruchomieniu stopera obie wskazówki przemieszczają się wokół tarczy razem, jednakże w dowolnym momencie można zatrzymać jedną z nich nie przerywając biegu drugiej. Po odczytaniu międzyczasu i zwolnieniu zatrzymanej wskazówki, dogania ona tę, która pozostała w ruchu, kontynuując pomiar.

 

sprężyna napędowa - twarda i elastyczna taśma metalowa gromadząca energię potencjalną przez nawinięcie na wałek, stanowi siłę napędową przekładni chodu mechanizmu zegarowego.

 

Swiss made - określenie, którego używanie regulowane jest przez prawo szwajcarskie. Można je stosować tylko w przypadku zegarków spełniających określone kryteria: 50% części takiego zegarka musi być wyprodukowanych w Szwajcarii; musi on być zmontowany, wykończony i sprawdzony w Szwajcarii.

 

tachometr (prędkościomierz) - system pomiaru umieszczony na ramce szkiełka lub wewnętrznym pierścieniu wokół tarczy, którego używa się do obliczania prędkości w milach lub godzinach na minutę.

 

tank watch (ang.) - właściwie tank, case, ponieważ dotyczy typu koperty. Aktualnie popularne określenie na dosyć ciężką kopertę prostokątną. Pierwotnie dotyczyło wyłącznie konkretnego modelu zegarka, cartier z kopertą, której wzór opatentował gruen.

 

wskaźnik rezerwy napędu (power reserve indicator) - wskazówka lub okienko pokazujące liczbę godzin pracy zegarka mechanicznego do czasu jego zatrzymania.

[TommyLee 0]

Proponuję, aby pojęcie chronometr pojawiło się jako oddzielne hasło, chociażby w poniższym ujęciu:

 

Chronometr - patrz COSC

 

Zbyt często ludzie mylą z pojęciem chronograf.

 

Tomek

[Yargoth 1]

Myśle, że to dobry postulat. Przypominam równocześnie, ze każdy może (ba wręcz powinien ) umieścić tu swoje definicje.

[TommyLee 0]

Rzeczywiście czuje się zobowiązany do wstawienia kilku definicji

:oops:

Postaram się to nadrobić, ale niewiele haseł już zostało

Tomek

[otho 1]

Można jeszcze coś dopisać np. z Podwapińskiego...

A brak jest np. wyjaśnień odnośnie: co-axial (Omega!!! Daniels!!!), tourbillona, karilona i kilku ulubionych komplikacji

Tylko ten permanentny brak czasu na hobby... Pozdrowienia dla Szanownego Inicjatora ;-) i udzielających (a właściwie jednego udzielającego) się w słownikowej materii!

[Yargoth 1]

Widze ze nikt nie pisze pojec do słownika

No to wrzucam trzy podstawowe których wcześniej zabrakło

 

EOL (End of Life) - funkcja zegarka kwarcowego, ostrzegająca o słabej baterii. Objawia się poprzez rzadsze przemieszczanie wskazówki sekundowej (np. co cztery sekundy, o cztery sekundy)

 

Wodoszczelność - Każdy zegarek charakteryzuje się pewną klasą wodoszczelności. Informacja o niej może znaleźć się na deklu, tarczy lub ostatecznie na metce dołączonej do produktu. Oznaczenie to wyraża odporność na ciśnienie statyczne wody i może być przedstawione w barach, atmosferach metrach lub stopach. Oto kilka podstawowych oznaczeń:

- 30 m - podstawowa klasa wodoszczelności. Zegarek odporny na zachlapanie, deszcz i mycie rąk

- 50 m - w zegarku można pływać ale nie nadaje się on do nurkowania

- 100 m - z zegarkiem można nurkować ale na małych głębokościach.

- 200m i więcej - zegarki do profesjonalnego nurkowania.

 

Szkiełko - w obecnych zegarkach szkła są najczęściej plastikowe (hesalit), mineralne lub szafirowe. Szkła hesalitowe są bardzo miękkie a zatem podatne na zarysowanie lecz nadają się do polerowania. Szkła mineralne są nadal narażone na zarysowania lecz równocześnie lepiej znoszą uderzenia. Szkła szafirowe są bardzo twarde i odporne na zarysowania jednak sa bardziej kruche od szkieł mineralnych. W wyższej klasy zegarkach stosuje się powłoki antyrefleksyjne na szkłach, które zapobiegają odbiciom światła.

[eye_lip 18908]

Regulator (regulateur) - typ tarczy zegara z centralną wzkazówką minutową. Wzkazówka godzinowa znajduje sie na mniejszej tarczy, najczęściej pod godziną dwunastą. Stworzony w osiemnastym stuleciu przez francuskiego zegarmistrza Louisa Berthouda. Pierwszym seryjnym zegarkiem naręcznym z tym typem tarczy był zegarek Chronoswiss z roku 1987.

 

Retrograde - wzkazanie funkcji zegarka ( daty, minuty ) - wzkazówka porusza się po wycinku okręgu np. w zakresie od 270 do 90 stopni. Dochodząc do końca skali w ułamku sekundy przeskakuje ( cofając się ) do początku i odliczanie zaczyna się od nowa.

[Gość artpl]

hasło "Regulator" proponuje powiązać z zegarem astronomicznym, bo głównie w tych zegarach występuje ten rodzaj tarczy.

Swoja drogą widzę że odwalacie kawał dobrej roboty, czy admin tworzy z tego słownik który ostanie się dla potomności ? To samo dotyczy historii firm produkujących zegarki, Wasz zapał jest godny podziwu !

[otho 1]

Wychwyt - przekazuje energię mechaniczną od przekładni chodu do regulatora oraz powstrzymuje ruch przekładni i zwalnia ją o stały kąt obrotu, umożliwiając przekładni zliczanie jego wahnięć. Składa się zasadniczo (w zależności od typu) z koła wychwytowego oraz kotwic posiadających z reguły 2 palety. Istnieje wiele różnych rodzajów wychwytów: w. cofające, w. swobodne, w. spoczynkowe. Stosuje się także wiele typów w.: w. angielski, w. Bolxama, w. Brocota, w. glashucki, w. Grahama, w. Harrisona, w. kotwicowy, w. typu duplex (podwójny), w. Rieflera, w. szwajcarski, w. Winnerla, → co-axial i in. Specyficznym rodzajem w. jest → tourbillon.

 

Więcej (j. angielski) tu: http://www.zegarkiclub.pl/forum/viewtopic.php?t=1056

[Yargoth 1]

Co-Axial - wychwyt współosiowy. Dzieło George'a Daniels'a, zastosowany w seryjnej produkcji w roku 1999 w zegarku Omega De Ville. Projekt oparty jest na podwójnym współosiowym kole wychwytowym, kotwicy z trzema paletami i palecie impulsowej na przerzutniku balansu ze swobodnym włosem. System współosiowy w porównaniu z wychwytem kotwicowym znacznie redukuje tarcie ślizgowe, zapewniając w ten sposób większą dokładność w czasie.

[otho 1]

Tourbillon - obrotowa klatka (koszyk) w której umieszczony jest balans i wychwyt. Klatka zazwyczaj dokonuje pełnego obrotu dookoła własnej osi w ciągu minuty (t. minutowe). Ma za zadanie wyrównać błędy pozycyjne chodu zegarka, szczególnie istotne jeśli zegarek jest w pozycji pionowej. T. stosowane są najlepszych, a co za tym idzie, drogich zegarkach. Klatka t. składa się zwykle z kilkudziesięciu części (bywa, że nawet ponad 200). T. może obracać się w max. 3 płaszczyznach (wynalazek R. Gooda z 1979 r.), lecz z reguły wykonuje ruch tylko dookoła własnej osi.

T. wynaleziony został tuż przed 1791 r. przez Abrahama-Louis Bregueta (ur. 10.01.1747 w Neuchatel, zm. 17.09.1823 w Paryżu). Pierwsza prototypowa konstrukcja wykonana i opatentowana w 1801 r. Za swego życia B. wykonał ok. 30 tourbillonów, z których do dziś zachowało się maksimum 20.

Dawnych i współczesnych producentów tourbillonów wymieniono tu:

http://www.zegarkiclub.pl/forum/viewtopic....73&start=30

[otho 1]

Karilon (carillon) - zegarek z mechanizmem wybijającym na żądanie po naciśnięciu tłoczka wystającego z koperty, całą wielotonową melodię (a nie tylko "suche" odliczanie godzin, kwadransów i minut jak repetier minutowy). Najczęściej wykonuje to przy pomocy co najmniej 3-4 młoteczków.

Jest to najbardziej zaawansowana komplikacja zegarmistrzowska, o wiele bardziej perfekcyjna od minutowego repetiera i tourbillona. Posiada zawsze własny mechanizm napędowy.

 

Zob. ruch mechanizmu karilona na kadrach, klatka po klatce: http://www.zegarkiclub.pl/forum/viewtopic....23&start=15

[Tadeusz 0]

No to ja też coś dodam: :wink:

Wahnik( rotor) - główny element automatycznego naciągu sprężyny zegarka. Ma kształt płaskiej, ułożyskowanej tarczki o najczęściej półkolistym kształcie z masą skupioną po jednej stronie. Przy poruszaniu zegarkiem na skutek sił bezwładności obraca się on względem reszty mechanizmu i poprzez skomplikowane przekładnie mechaniczne nakręca sprężynę napędową zegarka.

 

 

 

Pozdrawiam!

[otho 1]

Część z poniższego textu już tu gdzieś zamieściłem, ale dopracowany i uzupełniony "przynależy" raczej tutaj

 

Repetycja minutowa - komplikacja akustyczna, polegająca na wybijaniu na żądanie aktualnego czasu, poprzez uruchomienie mechanizmu repetycji przy pomocy dźwigni lub przycisku z boku koperty. Najczęściej w tej kolejności: godziny, kwadranse, minuty: np. godz. 3.32 brzmiałaby tak: ding, ding, ding (godziny), dong, dong (kwadranse), dang, dang (minuty).

Wybijanie odbywa się przy pomocy młoteczków (zazwyczaj są dwa), uderzających o stalowy drut (lub druty) rezonansowy, biegnący dookoła mechanizmu, równolegle do koperty. Repetycja minutowa (tuż po --> karilonie) zaliczana jest do najtrudniejszej komplikacji zegarmistrzowskiej (za nią plasuje się --> tourbillon, ekwacja i in.).

Teoretyczne podstawy do skonstruowania repetycji minutowej dał ok. 1741 r. Antoine Thiout, natomiast pierwszą konstrukcję wykonał w 1749 r. Pierre-Joseph de Rivaz, a najstarsza która przetrwała do dziś to anonimowy zegarek proweniencji francuskiej z 1764 r.

 

Grande Sonnerie (GS) - komplikacja umożliwiająca automatyczne, a nie tylko na żądanie, wybijanie godzin oraz kwadransów.

 

Petite Sonnerie (PS) - jw., ale tylko godziny.

Deaktywacja GS i PS następuje poprzez przesunięcie dźwigni w pozycję "Silence"

 

Dobry tekst jest tu:

http://www.timezone.com/library/cjrml/cjrml0016

[Staszek 0]

Nic nowego nie wnoszę, mam za to pytanie odnośnie definicji wychwytu współosiowego :

"Co-Axial - wychwyt współosiowy. Dzieło George'a Daniels'a, zastosowany w seryjnej produkcji w roku 1999 w zegarku Omega De Ville. Projekt oparty jest na podwójnym współosiowym kole wychwytowym, kotwicy z trzema paletami i palecie impulsowej na przerzutniku balansu ze swobodnym włosem. System współosiowy w porównaniu z wychwytem kotwicowym znacznie redukuje tarcie ślizgowe, zapewniając w ten sposób większą dokładność w czasie."

Co to jest "swobodny włos"

Czytałem o swobodnych wychwytach.

Pozdrawiam

 

Staszek

[Yargoth 1]

Stwierdzenie zostało w całosci przepisane z materiałów dostarczonych przez Omegę, a niestety moja "wiedza" nie pozwala na zweryfikowanie go, zatem tak jak piszę we wszystkich postach, jeśli ktos widzi błąd to prosze o wskazanie go.

[Staszek 0]

Doszukałem się w "Ming Thein's Horological Dictionary" hasła "free sprung balance"-częstotliwość regulowana jest przez zmianę bezwładności balansu a nie poprzez zmianę długości sprężyny balansu (włosa).

Na marginesie, Omega DeVille Co-Axial Escapement jest szczegółowo omówiona na TimeZone ,również z wyjaśnieniem pojęcia "free sprung balance".

Jeśli chodzi o tłumaczenia tekstów technicznych, to spotkałem się już z różnymi "kwiatkami", dlatego wolę wyjaśniać wszystko, co mi nie pasuje.

 

Pozdrawiam

 

Staszek

[otho 1]

BTW: adres słownika MT: http://hometown.aol.com/_ht_a/mingthein/bl...ctionary1.3.htm

[otho 1]

Nawet bardzo dobrze znający angielski czytając tematyczne eseje w tym języku, czasami nie orientują się gdzie dana część mechanizmu zegarka znajduje się w "realu". Na timezone znalazłem kiedyś prosty i użyteczny obrazkowy schemat z umiejscowieniem najważniejszych części mechanizmu zegarka. Wklejam tutaj:

[Gość Władysław]

Słownik pojęć zegarmistrzowskich

Bardzo dobry pomysł, lecz sądzę że należałoby każdą część zegarka (która ma nazwę) opisać. Tzn. gdzie się znajduje, jaką funkcję spełnia.

Bo np. niżej jest pewna nieścisłość.

 

@Yargoth - napisał:

koło wychwytowe - koło współpracujące z wychwytem; jego ruch obrotowy jest cyklicznie powstrzymywany przez wychwyt, a przerwy te zliczane są przez przekładnię mechanizmu chodu i zamieniane na wskazania czasu.

 

Dla laika powyższe stwierdzenie jest jak wyrocznia, a naprawdę należałoby napisać tak:

Koło wychwytowe połączone z kotwicą nazywa się WYCHWYTEM

Tak więc wychwyt spełnia w zegarze podwójne zadanie.Powstrzymuje ruchy mechanizmu chodu i uwalnia go w takt wahnięć regulatora z którym jest połączony oraz przekazuje energię napędową temu regulatorowi w postaci impulsu.

 

Mylne jest powyższe stwierdzenie że "koło współpracuje z wychwytem", bo współpracuje z kotwicą otrzymując siłę napędową bezpośrednio od koła zwanego sekundowym, jak również "...a przerwy te zliczane są przez przekładnię mechanizmu chodu i zamieniane na wskazania czasu" zamieniane jest na na równe impulsy które następnie nazwano czasem.

 

Tak więc słownik pojęć zegarmistrzowskich to przede wszystkim ich nazewnictwo i lokalizacja.

Jeżeli uważacie że chronologiczny opis części zegarka jest zbyteczny to napiszcie.

A w następstwie wymieniłbym:

* - ruchy i kąty balansu (co to jest i do czego służy)

* - zestawienie ruchów (które dzielą się na IV fazy)

* - bezpiecznik i jego rola.

* - spoczynek,droga stracona,odpad.

* - palec przeżutowy i jego potrzebny luz.

* - rożki widełek.

* - napędy,naciągi i urządzenia nastawcze.

* - urządzenia wyrównawcze.

* - bębny.

* - mostki i półmostki.

* - różnego rodzaju koła i kółka które mają swoją nazwę.

 

Każdą część zegarka należałoby wymienić.

 

Świat zegarków to nie tylko zegarki na rękę. pozdrawiam

Władysław

[Tadeusz 0]

współpracuje z kotwicą otrzymując siłę napędową od koła pośredniego

Władysław

Czy aby na pewno od pośredniego :!: :?:

We wszystkich mechanizmach, które widziałem, to koło s e k u n d o w e

połączone z sekundnikiem obracało kołem wychwytowym, natomiast koło

p o ś r e d n i e obracało sekundowym

 

Pozdrawiam

[Gość Władysław]

@Tadeusz

We wszystkich mechanizmach, które widziałem, to koło s e k u n d o w e

połączone z sekundnikiem obracało kołem wychwytowym

 

Dokładnie uściślając, masz całkowitą rację, że to koło nazywa się sekundowym, nawet wtedy gdy nie ma sekundnika w zegarku.

Pisząc "pośredniego" a powinienem napisać "bezpośrednio" miałem namyśli że siła napędowa z tego koła jest podawana. Zaszła pomyłka w moim stwierdzeniu, więc zaraz poprawię.

Dzięki że zauważyłeś istotny błąd.

 

pozdrawiam.

Władysław

[otho 1]

[amroziuk 93]

Władysław............, a naprawdę należałoby napisać tak:

Koło wychwytowe połączone z kotwicą nazywa się WYCHWYTEM...........Władysław

 

Nie zgadzam się z tym, co napisałeś.

 

Powinno być tak koło współpracujące z kotwicą (od strony palet)nazywamy kołem wychwytowym. Zespół koła wychwytowego i kotwicy nazywamy wychwytem.

[tik-tak 1]

Nic nowego nie wnoszę, mam za to pytanie odnośnie definicji wychwytu współosiowego :

"Co-Axial - wychwyt współosiowy. Dzieło George'a Daniels'a, zastosowany w seryjnej produkcji w roku 1999 w zegarku Omega De Ville. Projekt oparty jest na podwójnym współosiowym kole wychwytowym, kotwicy z trzema paletami i palecie impulsowej na przerzutniku balansu ze swobodnym włosem. System współosiowy w porównaniu z wychwytem kotwicowym znacznie redukuje tarcie ślizgowe, zapewniając w ten sposób większą dokładność w czasie."

Co to jest "swobodny włos"

Czytałem o swobodnych wychwytach.

Pozdrawiam

 

Staszek

Swobodny wlos to jest cos takiego ze nie potrzebuje balans posuwki regulacyjnej tylko regulacja odbywa sie na zasadzie dwoch wkretow na wiencu balansu ( co-axial)

Pozdrawiam ...