Leaderboard

(Dalszy ciąg efektów poszukiwań moich i Michała Gudalewicza) Waldemar Nerka Na chwilę obecną jest to ostatni przegląd rocznikowy pod kątem ciekawych zdarzeń związanych z produkcją zegarka naręcznego w ZMP BŁONIE. Mamy nadzieję, że w przyszłości uda się odnaleźć dokumentację z pozostałych lat. Rok 1965 1. Od czasu decyzji z 1962 roku ZMP BŁONIE czyniły wiele zabiegów o skonkretyzowanie ostatecznego profilu produkcyjnego zakładu i podjęcie decyzji dotyczących dalszej produkcji zegarka naręcznego. 2. W tym okresie zakład był zmuszony cały wysiłek skierować na uruchomienie produkcji nowych wyrobów (automatyka), żeby maksymalnie wykorzystać moce produkcyjne, w szczególności całość parku maszynowego po zaniechanej produkcji zegarka. 3. Z tego też powodu zakład podejmował zbyt mało decyzji w zakresie modernizacji, rozwiązań technicznych i atrakcyjności wyglądu zewnętrznego zegarka. W tym czasie 47% wartości produkcji ZMP BŁONIE stanowił zegarek naręczny. 4. Planowane uruchomienie produkcji 14-tu części mechanizmu antywstrząsowego przeniesiono na rok następny. 5. Zgodnie z planem wykonano partię 1000 szt. koperty do zegarka typu młodzieżowego. 6. Prowadzono prace badawcze nad masami świecącymi w wypraskach z tworzyw sztucznych na tarczy zegarkowej. Rok 1966 1. Z przyczyn niezależnych od zakładu w tym roku nie udało się uruchomić produkcji tarcz zegarkowych z cyframi wypukłymi. Odpowiednia prasa została dostarczona z ZSRR dopiero w lll kwartale. 2. W omawianym okresie zgłoszono ogółem 101 projektów racjonalizatorskich. 3. Komisja Wynalazczości rozpatrzyła łącznie 133 projekty, z czego przyjęto do zastosowania 85. Przyniosły one wymierne korzyści ekonomiczne, co pokazuje tabela. Z odnalezionych dokumentów (Analiz Rocznych Działalności) jasno wynika, że w ZMP BŁONIE główną gałęzią produkcji były zegarki naręczne (mimo epizodu montażu zegarków Poljot). Podchodzono do tego rozwojowo. Robiono to na tyle dobrze, na ile pozwalały ówczesne warunki polityczno-ekonomiczne. Z naciskiem na POLITYCZNE.

1000 sztuk czy więcej? (opublikowano 03/12/2021) Waldemar Nerka Co jakiś czas powraca to pytanie. Ile polskich „błoniaków” zostało wyprodukowanych? Magiczny 1000, trochę ponad 1000 czy jeszcze więcej. Wśród kolekcjonerów są zwolennicy różnych granic osiągniętej produkcji polskich zegarków. Dyskusja do tej pory była trudna do rozstrzygnięcia, ponieważ brakuje dokumentacji fabrycznej jednoznacznie wypowiadającej się na ten temat. Ja zdecydowanie zaliczam się do grupy osób, które uważają, że wyprodukowano znacznie więcej niż 1000 sztuk. Swoje przeświadczenie opierałem na jedynym jak dotąd dostępnym, wiarygodnym materiale, tj. na wspomnieniach inż. Kazimierza Żelazkiewicza oraz na artefaktach, czyli znajdujących się w rękach kolekcjonerów zegarkach z mechanizmami własnej produkcji ZMP BŁONIE, będących dokumentacją wprost mówiącą o tym jakie numery seryjne są spotykane na polskich płytach. Bardziej dociekliwych i mniej zorientowanych w temacie zapraszam do lektury mojego wcześniejszego opracowania "Album Polskich Zegarków - suplement”. Zamieściłem tam zrzuty ekranu wspomnień z podkreślonym tekstem dotyczącym tematu. Streszczając dotychczasową argumentację w punktach otrzymujemy taką listę poszlak wspierających myślenie o liczbie większej niż 1000: 1. Wspomnienia inż. Kazimierza Żelazkiewicza zostały spisane po zakończeniu produkcji. Możemy natrafić na fragmenty mówiące o tym, że 1000 szt. było PIERWSZĄ partią produkcyjną. Nigdzie nie ma jednak wzmianki o tym, że była to jedyna partia – to już uchyla drzwi w kierunku dalszych poszukiwań. 2. Do wykonania pierwszej partii przygotowano 2000 kompletów części. Jakiś procent w fazie montażu odpadł jako braki. Czy mogła to być aż połowa? Co stało się z resztą części? 3. Inż. Kazimierz Żelazkiewicz pisze wyraźnie, że po 15.12.1961 roku technologię zastępczą wymieniano na właściwą, czyli modernizowano linię produkcyjną. Podpowiada to, że produkowano dalej mechanizmy, prawdopodobnie nie po to, żeby leżały na magazynie. Plany produkcyjne trzeba było wykonać, a dostawy ze wschodu pozostawiały wiele do życzenia pod każdym względem... Tyle wiedzieliśmy do tej pory. Wiedza ta w zasadzie wystarczała głównie do stwierdzenia, że wyprodukowano więcej niż tysiąc sztuk. Ile? Mogliśmy robić tylko szacunkowe założenia na podstawie dedukcji i ocenie dostępnych artefaktów. Niepewność kolekcjonerska i chęć zgłębienia wiedzy doprowadziły nas na szczęście dalej. Razem z kolegą Michałem Gudalewiczem, współautorem opracowania Album Polskich Zegarków, dotarliśmy do archiwalnej dokumentacji ZMP BŁONIE. W jednym z dokumentów, noszącym klauzulę POUFNE, sporządzonym na 176 stronach maszynopisu i podpisanym przez najwyższe władze ZMP BŁONIE z datą 14.03.1963 znaleźliśmy wiele ciekawych informacji. Zdjęcia dokumentu zostały wykonane przeze mnie i są załączone do tego tekstu. W przypisie odwołanie do tego dokumentu jest wskazywane jako [Dokument Źródłowy]. Dokument odnosi się do działalności ZMP BŁONIE w roku poprzednim, tj. 1962. Na stronach 3 i 4 mamy informację, że nie wykonano planu produkcji zegarka. Powodem takiej sytuacji było podjęcie przez władze nadrzędne nad ZMP BŁONIE decyzji o ograniczeniu produkcji zegarka już w roku następnym (1963) i całkowitym zaniechaniu w latach następnych. Wobec tego ZPP (Zjednoczenie Przemysłu Precyzyjnego) zmniejszyło wartość rocznego planu produkcji zegarka z własnych części o 445 tys. zł [Dokument Źródłowy]. Z planowanych 155 000 sztuk wykonano 150 333 sztuki, czyli mniej o 4 667 sztuk [Dokument Źródłowy]. Na stronach 30 i 31 możemy przeczytać, że decyzja ZPP o zaniechaniu produkcji została podana w Zarządzaniu Nr 35 z dnia 17.11.1962 roku [Dokument Źródłowy]. Dalej czytamy, że na rok 1963 ostatecznie zaplanowano tylko 160 000 sztuk zegarka naręcznego z części zakupionych. Podając dla przykładu, że plan roku 1962 wynosił 155 000 sztuk ogółem, w tym 30 000 sztuk z części produkcji ZMP BŁONIE [Dokument Źródłowy]. Co wiemy bezsprzecznie? 1. ZPP na rok 1962 ustaliło plan wykonania 30 000 zegarków z części własnych. 2. Decyzja o zaprzestaniu produkcji została podana 17.11.1962 roku. Uwzględniając moment oraz wolumen zmniejszenia planu w 1962 roku możemy śmiało stwierdzić, że w omawianym okresie wyprodukowano około 25 000 zegarków z części własnych. Tyle możemy wnioskować z ostatnio odkrytej dokumentacji ZMP BŁONIE. Nie poddajemy się w wysiłkach i szukamy dalej, a wszystkich miłośników polskich „błoniaków” zapraszamy do zgłaszania egzemplarzy, które Waszym zdaniem noszą znamiona zegarków z mechanizmami własnej produkcji ZMP BŁONIE. Przede wszystkim chodzi o płytę główną i jej numer seryjny. Album jest i będzie naszą wspólną pracą – to nasze zegarki pomagają odkryć ten już prawie zapomniany kawałek polskiej historii przemysłu precyzyjnego.

Na grupie FB - Polskie zegarki ZMP Błonie 1957 - 1969, został również skomentowany wstęp do opracowania Album Polskich Zegarków. Ocenę tego tekstu również pozostawiam czytającym. Opracowanie A. P. Z. zgodnie z tytułem jest przede wszystkim albumem. Stąd dość skrótowe przedstawienie informacji na temat zegarków z mechanizmami własnej produkcji ZMP BŁONIE. Oraz zachęta do przeczytania wspomnień inż. K. Żelazkiewicza. Nie należy mylić dwóch różnych pojęć, przygotowania do produkcji z samą produkcją, czyli montażem zegarków z przygotowanych części własnej produkcji ZMP BŁONIE. Przygotowanie można liczyć od dnia zakupu licencji. Natomiast produkcję zgodnie ze wspomnieniami inż K. Żelazkiewicza od dnia 30.10.1961 r. Jak można również przeczytać w tym fragmencie wspomnień, sprężyny i kamienie importowaliśmy z fabryk specjalistycznych, tak jak przemysł szwajcarski i radziecki. Przecież nie ma "podstawy do podważania słów inż. Kazimierza Żelazkiewicza". Jak widać, założenie o niezależności od dostaw ze wschodu nie jest pozbawione podstaw. Szacunkowa data zakończenia produkcji, została podana na podstawie wspomnień inż. K. Żelazkiewicza (pismo TA/3094/62 z dnia 30.03.1962 roku). Był przecież bezpośrednio odpowiedzialny za tą produkcję. Nie ma innego, bardziej wiarygodnego źródła. Można by ewentualnie przyjąć czerwiec 1962 roku, czyli sesję RWPG, o której wspominał. Myślę jednak, że nie ma to większego znaczenia. Jeśli chodzi o pierwszą partię 1000 szt. zegarków. Tyle do powiedzenia w tej sprawie miał inż. K. Żelazkiewicz i ówczesna prasa. Jeżeli o czymś mówimy, że jest pierwsze, to z założenia, w domyśle jest następne. To przecież logiczne. Nigdzie nie ma słowa, że była to jedyna partia. A tym bardziej, że zaprzestano produkcji. Żeby nie było tylko w domyśle, jest jeszcze takie wspomnienie. Inż. K. Żelazkiewicz pisze wyraźnie, po 15.12.1961 roku technologię zastępczą wymieniano na właściwą. Skoro wymieniano, to znaczy produkowano dalej. Przecież nie ma "podstawy do podważania słów inż. Kazimierza Żelazkiewicza". Wyliczenie średniej produkcji w tamtym czasie to prosta matematyka oparta na ogólnodostępnych, oficjalnych danych. Jeżeli ktoś ma problem ze zrozumieniem końcowej liczby, to chętnie pomogę. 1961 - 101.516 : 12 = 8.459 1962 - 150.333 : 12 = 12.527 11.1961 - 8.459 12.1961 - 8.459 01.1962 - 12.527 02.1962 - 12.527 03.1962 - 12.527 ------------ 54.499 szt. Wiadomo, że w poszczególnych miesiącach te wielkości mogły być różne, ale w tym przypadku nie ma to wielkiego znaczenia "19.10.2020" - ? "25 zegarków" - ? To kolejne nieścisłości i pomyłki we wpisach naszego komentującego. Na dzień 15.10.2020 roku, w naszym opracowaniu znajdują się informacje o 34-ech zegarkach. W tym: 12 szt. powyżej 1000 10 szt. powyżej 1200 Co prawda tylko jeden znacznie powyżej 4000, ale podobno drugi jest u W. Mellera. Czyli już dwa. A dwa to nie jeden, który pozwolił W. Mellerowi ustalić granicę 1200 szt. "Proszę o dowody!" "Dokumenty!" Delikatnie mówiąc, dziwnie brzmią te żądania w ustach kogoś, kto neguje artefakty historyczne. A na poparcie swoich tez w kwestii zegarków z mechanizmami własnej produkcji ZMP BŁONIE, używa swojego "uważam", "nie wierzę", oraz subiektywnych interpretacji wspomnień inż. K. Żelazkiewicza.

Historia firmy Enicar bazuje na doświadczeniach rodziny założyciela marki Ariste Racine Seniora. Rodzina Racine była znaną rodziną rzemieślników. Przez wiele lat angażowali się w sztukę i rzemiosło. Już w 1708r. przodek rodziny Racine niejaki David Racine ±(1669 - 1726) był wymieniony jako znany rzemieślnik - zegarmistrz i słynął ze swoich dobrych produktów w tym zegarów. Jego brat Pierre ±(1665 - 1728) został dopuszczony przez Sąd Bazylejski do tytułu "inżynier - architekt". Inni członkowie rodziny Racine również byli aktywni w branży zegarkowej. 1 października 1913 roku Ariste Racine (1889 – 13.10.1958) wraz z żoną Emma Blatt utworzyli „Manufacture d'Horlogerie Ariste Racine” w Rue du Crêt 24 in La Chaux-de-Fonds. Ariste Racine pracował wcześniej w sektorach takich jak sztuka, złotnictwo i zegarmistrzostwo. Historia nazwy marki „Enicar” zaczyna się 6 stycznia 1914r. kiedy to zostaje zarejestrowana jako znak towarowy. Nazwa "Racine" była już zarejestrowanym znakiem towarowym od października 1890r. przez Jules Racine (przyp. Senior) & Co. / George N. Wallace w Nowym Jorku stąd Emma Blatt - żona Ariste Racine zaproponowała anagram nazwiska jako nazwę powstającej wówczas marki zegarków. Firmy należące do rodziny Racine w tym: Manufacture d'Horlogerie ENICAR S.A., Jules Racine & C.O., Gallet & C.O. S.A. zarejestrowały kilkadziesiąt nazw handlowych (znaków towarowych). Cel jaki przyświecał powstaniu firmy założonej przez Ariste i Emme to zakup, produkcja i sprzedaż zegarków z mechanizmami o wielkości z zakresu 4 - 17 linii. Dla przypomnienia "linia" to francuska miara wykorzystywana w pomiarze wysokości mechanizmów zegarkowych. 1 linia = 1/12' [cala] = 2,2558 [mm]. Pierwsze zegarki kieszonkowe produkowane przez firmę zostają docenione przez oficerów z okresu pierwszej wojny światowej i były przez nich pożądane. Pierwotnie firma zatrudniała trzech pracowników z czego tylko jeden był wykwalifikowanym zegarmistrzem a całość prac wykonywane były w domu, który Ariste Racine Junior zamieszkiwał. Napis A-R wpisany w pięciokąt to znak rozpoznawczy marki umieszczany na mechanizmach wykorzystywanych w zegarkach. Zegarki z linii „Sport” to wiodący kierunek produkcji obrany przez firmę. Zanim jednak powstały sportowe wersje, Ariste i Emma w swoim domu wraz z jednym zegarmistrzem i dwoma technikami zaczęli produkcję zegarków kieszonkowych oraz zegarków naręcznych z możliwością połączenia kompasu lub zdjęcia. 3 lutego 1915 roku Ariste zarejestrował 5 modeli tego wzoru, następnie 11 marca 1915 roku Ariste zarejestrował zegarek naręczny z wbudowanym kompasem. Ciekawostką jest, że Racine pomimo warunków w jakich powstawały zegarki - reklamował, że jest w stanie wytwarzać 3.000 sztuk zegarków dziennie. Zegarki eksportowane były do Niemiec, Rosji, U.S.A., Japonii czy Chin. Jednym z ciekawszych klientów był japoński kupiec Tenshodo-san, który zegarki szwajcarskie importował od roku 1889r. Był również jedynym przedstawicielem marek Tissot czy Zenith na Japonię. Ogólnoświatowe problemy polityczne nie sprzyjały szybkiemu rozwijaniu marki, jednak dzięki importowi do Rosji oraz Japonii produkcja rosła. Racine w 1914r. otworzył laboratorium Radu, który wykorzystywano do uzupełniania wskazówek zegarków. Wskazówki te emitowały delikatne światło, co czyniło zegarki czytelne w ciemności. 1 kwietnia 1916r. przeniósł produkcję na Rue du Parc 94 w La Chaux-de-Fonds. Wkrótce miejsce w którym początkowo produkowano zegarki stało się za małe. 17 czerwca 1916r. Racine wynajął część domu swojej matki w Longeau (Lengnau niedaleko Bienne, niemieckojęzycznej części Szwajcarii) tworząc w niej firmę „Longeau Watch Co.” tym samym opuszczając górzyste tereny Jury. W 1918r., 11 kwietnia wykupują dom i ziemie obok rodzinnego domu. Longeau staje się oficjalną siedzibą spółki. Do tej firmy dołącza Oscar Racine brat Ariste. W dniu 17 maja 1918r. dokonane zostają stosowne wpisy w rejestrach firmy. Oscar Racine do maja 1930r. produkował wałki w firmie. Ponieważ nowo nabyty dom matki stał się ponownie za mały, została podjęta decyzja o budowie nowej fabryki. Firma w swoich zegarkach wykorzystywała mechanizmy takich marek jak: Adolph Schild (AS) przede wszystkim oraz Valjoux i Lemania. 11 kwietnia 1932r. firma zostaje przekształcona w Enicar Societe Anonyme (odpowiednik polskiej Spółki z o.o.) o kapitale zakładowym 50.000 CHF. W roku 1934r. syn Ariste i Emmy Racine – Ariste Racine Jn., kiedy spółka zdobywa kontrakty wojskowe z Niemcami dla marki Longeau, wchodzi do spółki. 30 października 1939r. zostaje jej dyrektorem generalnym. Siostra Ariste Jn. Paulette Racine and Otto Bratschi również zostali zatrudnieni w Spółce rodzinnej. 14 kwietnia 1943r. kapitał nominalny spółki został podniesiony do 150.000 CHF w drodze emisji imiennych akcji 20 nominalnych udziałów w wysokości 5.000 CHF każdy. Zarówno Ariste Sr., jak i jego żona Emma, zrezygnowali wtedy z pracy w firmie. Po śmierci Ariste Racine Sr., (zmarł 13 października 1958r.) Ariste Jr. przejął całkowicie prowadzenie ENICAR S.A. Oscar Racine świętował 50-lecie współpracy w czerwcu 1968r., jednak nie wiadomo, kiedy zakończył pracę na rzecz firmy. Czasy świetności W 1956r. firma produkując zegarki sportowe wyposaża wyprawę naukową, która w Himalajach zdobywa dwa ośmiotysięczniki, w swoje zegarki. Zegarki te spełniają oczekiwania alpinistów. Zegarki Enicar Seapearl Automat towarzyszyły szwajcarskiej ekspedycji na szczyt Lhotse (8.516m) i Mont Everest (8.848m) w Himalajach w maju 1956r. Dwa szczyty zostały zdobyte w zaledwie sześciodniowych odstępach. Wykazały się dużą odpornością na wstrząsy, ekstremalne zmiany temperatur w zakresie -45ºC do 20ºC, duże zmiany ciśnienia i wilgotności. Na cześć ludzi biorących udział w wyprawie (Szwajcarski zespół pod kierownictwem Alberta Egglera, składał się z 10 naukowców - alpinistów i 22 sherpów zostaje zarejestrowana nowa nazwa ENICAR Sherpa. W zapisach wyprawy pod tytułem „The Everest Lhotse Adventure” z roku 1957 można przeczytać wzmiankę, że wyprawa wyposażona była m. in. w kilka zegarków marki ENICAR z napędem automatycznym, niektóre z nich posiadały termometr. Była to trzecia wyprawa związana z kontynuacją prac badawczych rozpoczętych w roku 1952. Pomimo zapisów przez lidera wyprawy Alberta Egglera w Himalaje, że użyte zegarki posiadały naciąg automatyczny to jednak istnieją rozważania oparte na reklamach z roku 1957 powszechnie przyjęto, że wspinacze używali modelu Enicar Seapearl 600, jednak te zegarki mają naciąg ręczny. Druga reklama posiadająca opis zegarka i jego referencje 100/76 AaNS wskazuje i potwierdza również, że zegarek użyty na wyprawę Mount Everest miał naciąg manualny. Jednak w toku rozważań za i przeciw, naturalnym wyborem byłby zegarek, który posiada naciąg automatyczny, a na tarczy jest dużo materiału emitującego światło (odpowiednik dzisiejszego materiału luminescencyjnego) a więc prawdopodobnie opartego o mechanizm AR1034. Zapewne mając na uwadze jak ważna jest misja nie tylko z punktu naukowego, ale również wizerunkowo dla marki ENICAR, zegarki te musiały być odpowiednio przygotowane. Pozostaje również pytanie czy nie były to zegarki specjalnie przygotowane, niedostępne w sprzedaży. Niektórzy twierdzą, że Enicar był pierwszym zegarkiem na Mount Everest, a nie Rolex Oyster Explorer, który Sir Edmund Hillary nosił w swojej ekspedycji w 1953 roku. Z powodu wyprawy nieudokumentowanej właściwie Enicar nie mógł twierdzić, że był pierwszym na szczycie. Na pamiątkę tych wydarzeń 6 listopada 1956r. (rejestrują znak) powstaje nowa linia Sherpas i Sherpa (Sherpa Time, Sherpa UltraDive, Sherpa Star, Jet Sherpa lub chronografy Sherpa w różnym wykonaniu. Kluczem do sukcesu modelu Seapearl Enicar w wyprawie było użycie szwajcarskiego zgłoszenia patentowego nr 98243 Bayonet typu Compresor firmy Ervin Piquerez SA (EPSA). Najstarszy znany zegarek modelowany Seapearl (z tyłu i / lub tarcza) wyposażony jest w kasetę typu bagnetowego (bayonet type compressor) z oznaczeniem EPSA STOP z datą 10-55. Automatyczny mechanizm prawdopodobnie wykorzystany to Elsa Bidynator HM1560 lub AR1034 (AS1361N) ponieważ był używany w innych zegarkach Enicar w tym okresie. Enicar kaliber 1010 (AR1010) z ręcznym naciągiem wersja 17j - 16 lipca 1954 otrzymuje pierwszy certyfikat dokładności COSC (Swiss Official Inspection of Chronometers). Rok później w mechanizm ten wyposażono nową linię zegarków o nazwie „Seapearl”. Koperta tego zegarka wykorzystywała specjalną budowę i charakteryzowała się wysoką klasą wodoodporności. Na deklu wygrawerowana została otwarta ostryga z umieszczoną perłą w środku. Ciekawostką jest ten właśnie grawer, oznaczający najwyższą klasę wodoodporności zegarka. Marka Enicar mocno konkurowała z firmą Rolex, najprawdopodobniej ten grawer był próbą ośmieszenia jednej z linii marki Rolex a mianowicie „OYSTER”, który również aspirował do miana zegarka wysokiej klasy wodoodporności. W 1956r. firma wprowadza w swoich zegarkach chronometr bazujący na mechanizmie FELSA 1560. Ponieważ marka Enicar aspirowała do grona najlepszych marek w roku 1959 wprowadza swój pierwszy mechanizm in-house Caliber 1125 (AR 1125). Rodzina AR 1125, AR 1126, AR 1127 oferowane są jako automatyczne mechanizmy RUBYROTOR z 33j. (kamieniami). Wersja stalowa to mechanizm oznaczany jako AR 1145. 1956r. Enicar przygotował mechanizmy automatyczny AR1124 30j. (SuperTest 300 Kaliber) oznaczony jako SuperTest. Dokładność mechanizmu musiała oscylować w granicach 5s./dobę. Mechanizm nie posiadał oficjalnego certyfikatu poświadczającego osiągnięte wyniki, to jednak w wyniku przeprowadzonych trzydniowych testów w fabryce firmy osiągnięto zakładane wyniki jakie musiały spełnić zegarki typu chronometr. Wszystkie te zegarki otrzymały stosowny certyfikat firmowy i na mechanizmie koła i/lub tarczy nosiły dumny napis SUPERTEST. Wśród mechanizmów z oznaczeniem SuperTest są AR1290, AR1120, AR1124, AR1125, AR1126 i AR1145. W styczniu 1956 Enicar wypuścił zegarek model Sherpas (21j.), koperta typu EPSA, ręczny mechanizm AR1010. Jednak w niedługim czasie Enicar rezygnuje z nazwy Sherpas i zaczyna stosować krótszą nazwę Sherpa. W 1957r. ENICAR chcąc pokazać jak bardzo wytrzymałe i wodoszczelne są jego zegarki z linii „Pearl Ocean” przymocowała swój zegarek do stępki żaglowca Mayflower II, którego kapitanem był Alain Villiers. Zegarek podczas całej podróży przez Atlantyk (podróż trwała 50 dni) znajdował się pod linią wody. Na bazie tego wydarzenia powstała linia Sherpa Dive z linii Seapearl. W roku 1960r. w wyniku ekspansji marki zostaje otwarty specjalny sklep ENICAR w Johannesburgu, w Południowej Afryce. W 1961 roku wprowadzono pierwszy zegarek elektro-mechaniczny. Strzelcy biorący udział w Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 roku, mieli na sobie zegarki ENICAR. W wyniku czego w 1965r. powstała linia „Star Jewels”. Wiele modeli „Star Jewels” stały się następcami modeli Sherpy: „Sherpa Dive” posiadał odpowiednika w postaci modelu „Star Dive” itp. Oprócz zegarków męskich i damskich oraz zegarów z komplikacją alarmu, ENICAR produkował również chronometry do samolotów, łodzi i samochodów. Znani kierowcy rajdowi, jak Stirling Moss (brytyjski kierowca Formuły 1. W latach 1948 - 1962 brał udział w 497 wyścigach, z których wygrał 194. W Formule 1 zadebiutował 27 maja 1951 w Grand Prix Szwajcarii) i Jimmy Clark (brytyjski kierowca wyścigowy, dwukrotny mistrz świata Formuły 1, który żył w latach 1936 – 1968), mieli na sobie zegarki ENICAR. Zawodnicy Geoff Duke, tenisista Ken Rosewall również korzystali z zegarków tej marki. ENICAR był także aktywny jako oficjalny koordynator czasu na różnych wyścigach (kolarskich, samochodowych, itp.). W roku 1968 ENICAR sponsorował nawet własny zespół kolarski. Rynek sportów motorowych zdominowany był przez takie marki chronografów jak Heuer, Leonidas, Rolex czy Breitling. Enicar z sukcesem konkurował swoim modelem Enicar Sherpa Graph. W latach 60-tych załoga pokładowa oraz piloci linii SAS, SwissAir czy Japan Airlines wyposażani byli w zegarki z funkcją GMT Jet Graph czy Admiral. Profesjonalni i doświadczeni płetwonurkowie używali serii AquaGraph, Sherpa SuperDive, Sherpa UltraDive, Divette i OPS. Modele Enicar Sherpa SuperDive były na wyposażeniu Marynek Wojennych kilku państw w tym Marynarki Wojennej w Polsce. W 1958r. firma wprowadziła model Sherpa Dive Ultrasonic, zegarek wodoodporny do 200m. Modele te były noszone przez członków Szwajcarskiej ekspedycji naukowej pod kierownictwem Jean Lugeon'a. Warto tutaj również wspomnieć, że w lipcu 1958r. US Navy Experimental Diving Unit zaleca, by „Bureau of Ships” usunęło z listy zatwierdzonych do zakupu zegarków markę Rolex ze swoim produktem Submariner 6538 w związku z opracowaniem przez firmę BULOVA zegarka dla marynarki i przy okazji tej zmiany wprowadzono również zegarek ENICAR Seapearl 600 na listę. „Bureau of Ships” przychyla się do wpisania zegarków na listę jednak nie usuwa zegarka firmy ROLEX z tej listy. Enicar oprócz głębokich mórz, czy wysokich Himalajów zdobył również rynek Chiński. Roczny import zegarków Enicar w Chinach wynosił 200.000 sztuk. W latach 70 - 80 zegarek Enicar kosztował 185 RMB (około $30) czyli 30% więcej niż średnia chińskiego miesięcznego wynagrodzenia. Przeciętny chiński zegarek kosztował o połowę mniej. W Chinach aby zawrzeć związek małżeński mówiło się, że człowiek musi posiadać: rower, maszynę do szycia oraz zegarek. Właściciel marki Ariste Racine Jn. był przyjacielem Chińskiego Rządu. Jednak Chiński rząd pomimo dobrych relacji, wywierał duży nacisk, by cena zegarka spadła do niższego poziomu, zbliżonego do poziomu cen zegarków wytwarzanych lokalnie. Jednak Racine nie chciał tego zrobić, by nie obniżać jakości wytwarzanych zegarków. Enicar był jedną z pierwszych marek, która skoncentrowała swój marketing na zegarkach typu Divers, Racing i Pilot. Potem, w 1960 roku, pilot wyścigowy Stirling Moss stał się ambasadorem marki i promuje zegarki Enicar. Innym bardziej znanym ambasadorem marki był Jim Clark, nosi także zegarki Sherpa Graph i pierwszą edycję modelu Sherpa Graph nazwano jego nazwiskiem, od tego czasu, model ten stał się ulubieńcem kolekcjonerów. W 1963 r. Jim Clark oddał swój zegarek głównemu inżynierowi Dick’owi Scammella. w uznaniu za pomoc w zdobyciu Mistrzostw Świata F1. Najbardziej znanym mechanizmem wykorzystywanym w zegarkach był następca AR140 (z naciągiem manualnym) mechanizm AR160 i jego rodzina, który stał się bazą dla marki Chronoswiss. Chronoswiss po upadku marki ENICAR wykupiła zapasy magazynowe. Mechanizm AR160 obejmuje najlepsze rozwiązania system Nivaflex, Nivarox oraz Incabloc. Sprężyna wykonana jest ze stopu Berrylium, koła wykonane z polerowanej stali, płyty główne platerowane złotem, mostek zdobiony. AR160 to jeden z najbardziej niezawodnych mechanizmów. AR 140 bije z częstotliwością 18000 VPH natomiast AR 160 bije z częstotliwością 21600VPH. Kwarcowy kryzys W 1969r. świat zegarków dosięga tzw. „kwarcowy kryzys”. Modele z mechanizmem kwarcowym stają się popularne i podbiły rynek. Zegarki te były tańsze w produkcji, ponadto posiadały więcej funkcji. Co ciekawe firma jako pierwsza wykorzystała pierwszy szwajcarski mechanizm Beta 21, który miał konkurować z tanimi mechanizmami kwarcowymi z Japonii. Rynek zegarków szwajcarskich w wyniku popularności zegarków kwarcowych przeżywa załamanie. Wielu producentów zegarków musiało zamknąć działalność. Firma ENICAR wprowadziła w 1970 roku jako jedna z pierwszych – zegarek kwarcowych wyposażona w Szwajcarskiej produkcji, mechanizm Beta21 opracowanych przez CEH11 w Szwajcarii. Enicar wypuścił na rynek wówczas model Sherpa z kwarcowym mechanizmem. Niestety ENICAR ponosił znaczne straty, które doprowadziły do złożenia w dniu 13 listopada 1987r. wniosku o ogłoszenie upadłości. Nie pomogło również eksport zegarków na rynek Chiński. Decyzją Sądu wszystkie materiały zgromadzone w magazynie firmy zostały sprzedane 5-ciu wierzycielom. 8 lutego 1988r. prawa do nazwy marki zostały sprzedane na aukcji. Pozostałe zegarki w tym mechanizmy sprzedano niemieckiej firmie właścicielowi marki Chronoswiss. (Gerd-Ruediger Lang). Nowy inwestor z Hong Kongu Wah Ming-Hong (dyrektor generalny Wag Ming-Hong Ltd.) kupił prawa do marki i niestety nie kontynuował 75-letniej produkcji. Obecna firma ENICAR Watch Co S.A. została zarejestrowana w La Chauxde-Fonds w dniu 25 czerwca 1988 jako hurtowy przedsiębiorca zegarków. Tekst rejestracyjny użyty w opisie spółki: „przywóz, wywóz i sprzedaż towarów wszelkiego rodzaju, w szczególności w dziedzinie zegarków, ich części, elementów elektronicznych i mechanicznych oraz innych związanych z nimi produktów i ich produkcji. Uczestniczy w innych przedsięwzięciach i nabywa budynki" 2 lipca 1997r. ENICAR SA otwiera oddział w Ligornetto (Włochy), który zostaje zamknięty 22 września 1999r. Od września 2004r. oficjalnym adresem tej firmy jest Szwajcaria. Obecny właściciel firmy ENICAR ma swoje biuro również w Hongkongu oraz w dobrze znanej przystani podatkowej Brytyjskich Wyspach Dziewiczych. Szwajcarskie zegarki marki ENICAR wytworzone w latach 1913 – 1988 były i nadal są zegarkami najwyższej jakości, które były równe jakościowo produktom takich marek jak: Rolex, Omega, IWC i wielu innym. Bardzo wczesne markowe zegarki marki AR i zegary wykonane dla przemysłu lotniczego stały się bardzo rzadkie i są poszukiwane przez kolekcjonerów.