Podróba - rzecz stara jak świat

[pmwas 6392]

"Tymczasem zaś nie zaszkodzi dać tu tę przestrogę, ż Anglicy korzystają ze ślepego innych narodów zaufania, i że corocznie wykpiwają znaczne sumy za najgorsze, jakie tylko znaleść można zegarki, i to tym sposobem:

Podług kształtu dobrych swych zegarków chronometrów kieszonkowych, sporządzają tuzinkową robotą sztuki jak najpospolitsze i najlichsze, zaopatrzone jednak w imiona wsławionych jakich mistrzów Londyńskich. Te zegarki wysyłają do portów zagranicznych, wystawiają je tam na sprzedaż jako zegarki na urząd robione i sprzedają po cenach nizkich w porównaniu wartości jakąby miały gdyby pochodziły rzeczywiście z rąk mistrza którego imię noszą; lecz aż nadto drogich w porównaniu ceny po jakiej je nabyto."

 

Cytat powyższy pochodzi z książki Franciszka Czapka "Słów kilka o zegarmistrzostwie", wydanej w Dreznie w roku 1850.

Podobnych wpisów w literaturze znajdziemy niemało, wiadomo bowiem, ze do dnia dzisiejszego znajdziemy liczne zegarki udające produkty brytyjskie, w rzeczywistosci nimi niebędące.

KOntrowersje natomiast budzi pytanie, czy odpowiedzialni za produkcję tych - ni właśnie - podrób, byli sami Anglicy, czy Szwajcarzy, czy jedni i drudzy pospołu.

 

W XIX wieku było tego bardzo dużo, poczynajac od "zwykłych" zegarków cylindrowych i kotwicowych sygnowanych nazwiskiem Roskella czy Tobiasa, po duże, stylizowane na angielskie, szpindlaki, znane głównie pod marką D.D.Neveren... choć bywały i Nortony i inne...

 

 

Mechanizmy te miały dość charakterystyczny wygląd...

 

 

Jednak w sumie zdecydowanie niepodoby do produktów rodem ze Zjednoczonego Królestwa...

W środku były to zdecydowanie"kontynentalne" XIX-wieczne szpindlaki...

 

 

 

...nie do pomylenia z produktami brytyjskimi.

 

Jednak proceder ten nie dotyczy tylko XIX stulecia.

Jeśli pokopać w literaturze, takie angielskie "podróby" są znane już od połowy XVIII wieku i tu docieramy do marki Tarts, London.

 

Co to jest Tarts, czy raczej kto to jest Tarts - nie do końca wiadomo. Wiadomo, ze działał między rokiem 1750tym a 1795tym, w Londynie i że jest to najpewniej nieprawdziwe nazwisko.

Podejrzewa się, że może TARTS to odwórcany fragment nazwiska STRATton, ale to takie domysły.

Nie jest też jasne, gdzie zegarki te realnie powstawały, prawdopodobnie trafiały natomiast głównie do Niderlandów, co pasowałoby do relacji F. Czapka.

Fakt faktem, jako XVIII wieczne - podróby, czy nie - zegarki te są cenne i dwa egzemplarze tych zegarów są nawet w zbiorze Metropolitan Museum of Art.

 

Ponizej pragnę zaprezentować taki właśnie zegarek.

Jest to Tarts, pochodzący z końca XVIII stulecia. 

 

 

 

Zegarek nie posiada zewnętrznej koperty, poza tym jest kompletny i w dobrym stanie.

Wskazówki raczej nieoryginalne, podobnie jak malowidło na tarczy.

 

Po otwarciu widzimy wykończoną szlifem wewnętrzną powierzchnię koperty...

 

 

...i bardzo stary mechanizm.

 

 

Specjalnie przywołałem tego a nie inego Neverena, bo tutaj podobieństwo ogólnej koncepcji wzorniczej płyt jest już wyraźne...

 

 

Mostek balansu i rzeźbiona płyta regulatora chodu, dokłądnie jak w XIX wiecznych podróbkach...

Co do pozostałych detali - zdecydowanie Anglia...

 

 

Wysoki mechanizm z kwadratowymi kolumnami łączącymi płyty, wysoki ślimak, kunsztownie wykończone stalowe sprężyny...

 

 

...do tego szeroki, stalowy balans i osobna płyta, do której mocowana jest tarcza...

 

 

... to zdecydowanie cechy spotykane w angielskich zegarkach.

 

Warto też zwrócić uwagę na ślimak pod bębnem sprężyny:

 

 

 

...zastąpiony na przełomie XVIII i XIX stulecia przez koło zapadkowe - najczęściej pod tarczą.

Cecha charakterystyczna za zegarków sprzed 1800. roku, zdradzająca sędziwy wiek czasomierza...

 

W przeszłości zegarek przechodził liczne naprawy, w tym wymianę łożysk kół z wlutowanymi w płyty tulejkami pozwalającymi skrócić oś...

 

  

 

Niemniej - zegarek jest na zupełnie dobrym chodzie. Spieszy, ale nie drastycznie.

 

Gdzie powstał ten zegarek?

Nie wiadomo.  Można spekulować, że to niższej jakości, ale jednak "anglik" na kontynentalną Europę, a może to zupełnie udana, wierna szwajcarska imitacja angielskiego zegarka - po prostu nie wiadomo.

Pewne jest, że Tarts to II połowa XVIII wieku, ale kto realnie te mechanizmy robił - ciężko orzec.

 

Fakt pozostaje faktem - podróba to nie Chińczycy i XX- wieczne "Rolnixy", to rzecz o wiele stasza. 

I wcale nie zawsze aż tak zła, skoro mój Tarts...

 

(1) Late 18th Century Tarts London pocket watch - YouTube

 

...po 240 latach chodzi tak ładnie

 

Warto zauważyć - ten zegarek pamięta uchwalenie Konstytucji 3 Maja. I jest w tym coś absolutnie magicznego!

 

  

[Szpindlakfan 534]

Fajny zegarek. Zastanawia mnie szlif na wewnętrznej części koperty, jeszcze nie widziałem takiego wykończenia w XVIII wiecznym zegarku... 

Też mam Tartsa, tyle że jego kok wygląda już bardziej angielsko. Czy to oryginalny londyński produkt, czy tylko podróba lepiej naśladująca angielski styl?

Tak na marginesie to uwielbiam jego filarki i to była główna przyczyna zakupu 

 

 

Edytowane 22 Listopada 2023 przez Szpindlakfan