Lip w ZSRR

[Enkil 7302]

Artykuł będący rozdziałem z ksiązki o Historii przemysłu zegarmistrzowskiego w  starej Rusi i w ZSRR 

Napisano we wspólpracy z Władysławem Mellerem.

Edycja -  książki, której jeszcze nie ma

 

 

Zakup licencji od firmy LIP – nowe typy mechanizmów w Z.S.R.R. i technologia produkcji kamieni łożyskowych.

 

W 1936 roku Fred Lipmann, właściciel marki LIP podpisał umowę, która pozwoliła ZSRR na zakup mechanizmów i części, a następnie także technologii od francuskiej firmy Lip. ZSRR otrzymał nowoczesny, niezawodny zegarek i technologię, zaś Lip dostał gotówkę potrzebną mu do zrealizowania planu szybkiego rozwoju firmy.

Inżynierowie i technicy z firmy Lip nadzorowali instalację fabryki w Penzie w pobliżu Moskwy i wyszkolili radzieckich inżynierów. Sprzedali również dużą liczbę  mechanizmów T18, R26 i R43 (zegarek kieszonkowy). W 1935 roku postanowiono utworzyć fabrykę zegarków damskich, Pierwsze modele na bazie mechanizmu Lip oznaczonego jako kaliber T18 wyprodukowano w 1938 roku w fabryce ZiF (Fabryka imienia Frunze), która jako Trzecia Państwowa Fabryka Zegarków w Penzie oficjalnie powstała w 1940 roku,. gdy oddano do użytku nowe budynki fabryczne. Tam właśnie po zakupie licencji od marki Lip obejmującej także technologię produkcji i maszyny produkcyjne rozpoczęto wytwarzanie zegarków damskich pod marką Zwiezda – Gwiazda. 

To właśnie zakup technologii z firmy Lip pozwolił na uformowanie się radzieckiego przemysłu zegarkowego. Poza nowymi typami mechanizmów opanowano i rozwinięto wspomnianą powyżej  technologię produkcji kamieni syntetycznych. Na oficjalnej stronie Fabryki „Rakieta”, która była wcześniej  Pierwszym Zakładem Kamieni Precyzyjnych (TTK-1) podaje się rok 1938 jako datę rozpoczęcia produkcji kamieni łożyskowych dla przemysłu zegarmistrzowskiego.

Ten fakt potwierdza oczywistą sugestię, że do tamtego czasu Rosjanie nie posiadali technologii wytwarzania takich kamieni. Dla swojej dotychczasowej produkcji korzystali oni z zapasów amerykańskich, ograniczali liczbę kamieni w zegarkach, lub kupowali je od zagranicznych producentów. Dopiero zakup licencji i technologii z firmy Lip pozwolił na własną produkcję łożysk rubinowych na masową skalę, a z czasem też na otwarcie drugiej fabryki precyzyjnych kamieni technicznych w Ugliczu TTK-2 i trzeciej fabryki precyzyjnych kamieni technicznych w miejscowości Kusa.

W książce „История часового завода Слава” Historia Fabryki Zegarków Sława, jej autor - В.Г. Богданов podaje datę 1939 roku, jako datę rozpoczęcia produkcji sztucznego korundu w Czernoryczenskich Zakładach Chemicznych. Ten półprodukt był podstawą dla produkcji kamieni do zegarków w fabrykach: w Peterhof i w Ugliczu.

cyt.  „… в 1939 году на Чернореченском химкомбинате налаживается производство синтетического корунда с последующим приготовлением из него в Петергофе и Угличе часовых камней”

W książce „The Birth of Soviet Watchmaking” Alan F. Garrat podaje iż współpraca z firmą Lip nie skończyła się szybko i w rzeczywistości trwała do połowy lat siedemdziesiątych. ZSRR w okresie przed i po II wojnie światowej wyprodukował około 10 milionów mechanizmów zaprojektowanych w firmie Lip. Radziecki wariant  T18 - Lip, znalazł się w popularnej Zwieździe - początkowo ZiFie, kieszonkowy R43 Lipa wykorzystano w stosunkowo krótkiej serii zegarków kieszonkowych Zim, zaś R26 stał się podstawą dla słynnej Pobiedy, z której z czasem wyewoluowało wiele innych marek wykorzystujących mechanizm 2602 i jego modyfikacje.

Wydaje się, że co do współpracy firmy Lip z Rosją, z potem Związkiem Radzieckim narosło sporo legend, o których warto wspomnieć.

Sugerowane we wspomnianej powyżej książce podobieństwo pomiędzy mechanizmami: „Lip R23 i Rakietą 2609” jest oczywiste. Takim samym mechanizmem jest również ETA1100 i rakieta 2609A. Wiadomo, że firma LIP współpracowała z ETA w aspekcie tego mechanizmu i jest prawdopodobne, że Rosjanie mogli go pozyskać od Francuzów.

Zegarki Salut i późniejsze Mołnie używały mechanizmu R36 Cortebert, który również mógł być częścią umowy zapoczątkowanej przez firmę Lip z Rosją (więcej na ten temat będzie można znaleźć w rozdziale mojej książki traktującym o Mołnii).

Nie negując możliwości długofalowej współpracy francuskiej firmy z radzieckim przemysłem zegarkowym, trzeba zaznaczyć, iż podane we wskazanej książce informacje nie zawsze mają swoje potwierdzenie w rzeczywistości, lub w dowodach.
Powołując się na Pana Nick Downes cytowany autor A. F. Garratt pisze:
„w wyprodukowanym w ZSRR Poljocie z lat 1965-1973 praktycznie wszystkie części są wymienne z Lip R25”, wskazuje też na „uderzające podobieństwo między Lip T15 i Sławą”.

Porównując wymienione mechanizmy trudno się doszukać jakichkolwiek podobieństw zewnętrznych i należy je raczej uznać za zupełnie nieprawdziwe.

Dość wątpliwym jest także przekaz poniższy, lecz z obowiązku muszę o nim wspomnieć:
„W 1972 r. podpisano kolejną umowę, umożliwiającą Rosjanom dostęp do nowych technologii i pomoc z firmy Lip. Współpraca ta trwała do upadku fabryki Lip w 1975 roku, a w ostatnich jej latach zaowocowała projektem francusko-rosyjskiego zegarka kwarcowego”.

Trudno podeprzeć to twierdzenie konkretnymi mechanizmami wyprodukowanymi przez Rosjan, a podane lata współpracy, dzieje zegarków kwarcowych i słaba kondycja firmy LIP raczej wprowadzają dodatkowe wątpliwości w istnienie tak efektywnej współpracy w tak podanym okresie czasu.

Niemniej, nie można zaprzeczyć, że to właśnie firma Lip wniosła decydujący o sukcesie, ogromny wkład w rozwój radzieckiego zegarmistrzostwa, szczególnie w jego początkowym okresie.

 

Mechanizmy Lip T.18 i Zwiezdfa

       

 

Mechanizm Lip R 26 i mechanizm Pobieda 

    

 

 

Mechanizm lip r 40 i mechanizm  ZiM

 

 

 

Edytowane 24 Września 2023 przez Enkil

[Kacperek_77u 6811]

@Enkil kiedy przewidujesz premierę książki?

[Enkil 7302]

W tej sprawie nie mam nic do powiedzenia, tu decyduje wydawca.

[Kacperek_77u 6811]

Czyli pozostaje czekać 

Jak coś to się zapisuję na liste chętnych 

[rk7000 3307]

Bardzo ciekawy fragment. Mam pytanie  - dotarłeś do jakiś dokumentów które wskazują jednoznacznie, że zakupiono od LIP-a te właśnie kalibry? 

Kiedyś kiedy poszukiwałem informacji na temat ZIMa kilkukrotnie spotykałem się z informacją, że był on oparty na mechanizmie R 40

 

 

[Enkil 7302]

Godzinę temu, rk7000 napisał(-a):

Bardzo ciekawy fragment. Mam pytanie  - dotarłeś do jakiś dokumentów które wskazują jednoznacznie, że zakupiono od LIP-a te właśnie kalibry? 

Kiedyś kiedy poszukiwałem informacji na temat ZIMa kilkukrotnie spotykałem się z informacją, że był on oparty na mechanizmie R 40

 

 

To jest bardzo dobre pytanie. Przejrzałem oficjalne strony fabryk zegarków w ZSRR , strony muzeów, strony historyczne poświęcone poszczególnym miastom w których wspomina się o fabrykach zegarków w nich istniejących obecnie lub w przeszłości i pomimo, iż w wielu pojawia się informacja o współpracy z Lip , to nie widziałem nawet jednego oficjalnego dokumentu, który by to potwierdzał. Są dostępne rozkazy o utworzeniu fabryk, kierunku ich działalności, ale nie wspomina się w nich, nic na temat Lipa. Myślę, że to celowe działanie - komuniści nie chcieli pokazać ze nie umią sobie z czymś sami poradzić więc nie rozgłaszali tego i nie mówili o tym nigdzie gdzie to nie było konieczne.

[Hecke 2992]

2 godziny temu, Enkil napisał(-a):

To jest bardzo dobre pytanie. Przejrzałem oficjalne strony fabryk zegarków w ZSRR , strony muzeów, strony historyczne poświęcone poszczególnym miastom w których wspomina się o fabrykach zegarków w nich istniejących obecnie lub w przeszłości i pomimo, iż w wielu pojawia się informacja o współpracy z Lip , to nie widziałem nawet jednego oficjalnego dokumentu, który by to potwierdzał. Są dostępne rozkazy o utworzeniu fabryk, kierunku ich działalności, ale nie wspomina się w nich, nic na temat Lipa. Myślę, że to celowe działanie - komuniści nie chcieli pokazać ze nie umią sobie z czymś sami poradzić więc nie rozgłaszali tego i nie mówili o tym nigdzie gdzie to nie było konieczne.

Cześć, a szukałeś w archiwach francuskich? Może tam został jakiś ślad. 

[Enkil 7302]

8 minut temu, Hecke napisał(-a):

Cześć, a szukałeś w archiwach francuskich? Może tam został jakiś ślad. 

Tak, na stronie marki Lip, nie ma o tym nawet wzmianki, wydaje mi się, że wcześniej była, ale usunięto, wniosek taki wyciągam w oparciu o anglojęzyczne opracowanie o Lipie - ktoś o tym pisze i podaje jako jedno ze źródeł właśnie tą stronę lipa, inne jego źródła to ruskie strony, które swego czasu znałem na pamięć.

 edt

było jeszcze francuskie opracowanie pewnej kobiety, ale też nie opierała się na żadnym dokumencie.  

Jedyne, raczej mało podważalne źródło to to. Iż oficjalne strony fabryk zegarków ZSRR, oficjalnie podają w swej historii powstania i produkcji, iż korzystały z licencji Francuzów.

Edytowane 25 Września 2023 przez Enkil

[rk7000 3307]

Ciekawa sprawa - po tylu latach żadne dokumenty nie wypłynęły  nigdzie. 

To, że radzieccy się nie chwalili zakupem technologii od LIPa to mnie nie dziwi ale to że Francuzi żadnych dokumentów nie odtajnili to dziwne. 

Tylko to był okres przed WWII  ale nie wiem czy to ma jakieś znaczenie. 

[Enkil 7302]

Może po prostu chodzi o to, że jest to umowa handlowa z prywatnym przedsiębiorcą i on po prostu mógł nie życzyć sobie, aby jej szczegóły były jawne.

[pmwas 6399]

W dniu 25.09.2023 o 17:43, rk7000 napisał(-a):

Bardzo ciekawy fragment. Mam pytanie  - dotarłeś do jakiś dokumentów które wskazują jednoznacznie, że zakupiono od LIP-a te właśnie kalibry? 

Kiedyś kiedy poszukiwałem informacji na temat ZIMa kilkukrotnie spotykałem się z informacją, że był on oparty na mechanizmie R 40

 

 

Lip R26 i kal 26 z Penzy/1MCzZ to różne mechanizmy. Przypomnę jak znalazłem „prototyp” K26 z 1945…

 

…ale on tez nie przypomina jakos bardzo R26.

 

Fakt, jest podobny, ale tylko podobny. Może i R26 był jakaś tam inspiracją, ale inaczej niż K18 i ZiM - nie jest to kopia.