OREX i zegarki Made in Romania

[domorosly 8]

Witam, chciałbym podzielić się moim pierwszym małym opracowaniem zegarków produkowanych w Rumunii. Trafiają się one niekiedy na portalach aukcyjnych, jednak niewiele o nich wiadomo. Mam nadzieję, że trochę uda mi się to zmienić 

 

Zegarki „Made in Romania”

 

Chciałbym przybliżyć historię mało znanych marek zegarkowych, które produkowano od lat 70. XX w. w Rumunii. Były to Orex, Cromef i Optimef. Co jakiś czas pojawiają się one na portalach aukcyjnych, zapewne niektórzy z kolekcjonerów posiadają je w swoich zbiorach. Jednakże poza informacją, że pochodzą z Rumunii, niewiele o nich szerzej wiadomo.

 

Historia rumuńskich zegarków wiąże się z fabryką Mecanică Fină din București. Powstałe w latach 20. XX w. przedsiębiorstwo z początku zajmowało się produkcją części do samolotów i do taboru kolejowego. Po nacjonalizacji w latach 50. XX w. ofertę produkowanych wyrobów poszerzono o instrumenty medyczne, materiały dla branży telefonicznej, a później także o urządzenia kontrolno-pomiarowe. Wytwarzanie zegarków w MFdB ma związek z ówczesnym dyktatorem Rumunii Nicolae Ceasuseascu, który wizytował Fabrykę w grudniu 1978 r. Oglądając różne przyrządy precyzyjne i pomiarowe autorytarnie zadecydował, że fabryka rozpocznie produkcję zegarków.

 

Budynki Mecanică Fină din București w styczniu 1975 r. Źródło: http://www.ceasuripentruromania.ro/ceasuri.php?id_article=119

 

Wkrótce po wizycie Ceauseascu wysłano delegację pracowników do fabryki Princeton w New Jersey w USA, celem zapoznania się z technologią produkcji. Sprowadzono także szwajcarską technologię do produkcji kopert, tarcz i wskazówek. Prototypy wykonano z dużą dokładnością i na dobrym poziomie. Posiadały szwajcarskie teleskopy, koperty ze stali nierdzewnej, uszczelnianą koronkę. Byłyby jednak zbyt drogie, jak na rumuńskie warunki. Przy założeniu, że cena nie powinna przekraczać 1/3 pensji inżyniera, dokonano niezbędnych cięć w kosztach surowców i produkcji. Ostatecznie zdecydowano się na chromowane mosiężne koperty, tarcze z nadrukiem ekranowym, uproszczone teleskopy i koronki. Finalnie okazało się także, że stalowe koperty należałoby sprowadzać ze Szwajcarii, gdyż na rodzimym rynku brakowało dla nich linii produkcyjnych.

 

W październiku 1979 r. na XXII zjeździe Komunistycznej Partii Rumunii zapadła decyzja o rozpoczęciu produkcji pierwszych w historii tego kraju zegarków kwarcowych. Określono także wymagania dotyczące produkcji: docelowo produkować miano 6 wariantów koperty (po 3 modele dla zegarków męskich i damskich) oraz 3 warianty wyświetlacza ciekłokrystalicznego (w tym jeden z panelem słonecznym). Zegarki miały wskazywać miesiąc, dzień, godzinę, minutę, sekundę, miały również posiadać funkcję alarmu. Dobowa dopuszczalna różnica nie mogła przekraczać 0,5 sekundy. Partia ustaliła także cenę zegarka męskiego (800 lei) oraz damskiego (700 lei) (sic).

 

Zdjęcia zegarków damskich, źródło: http://www.ceasuripentruromania.ro/ceasuri.php?id_article=8

 

 

W Rumunii nie produkowano wcześniej zegarków, nie biorąc pod uwagę wykonywania na zamówienie przez wykwalifikowanych zegarmistrzów. Na samym początku należało zdecydować o typie mechanizmów oraz sposobie ich pozyskiwania. Główny zarząd centrali fabryki rozważał uruchomienie produkcji mechanizmów w fabryce Victoria w Arad w Siedmiogrodzie. Pod uwagę brano także zakup mechanizmów od  producentów, takich jak Sandoz, Lanco i Ruhla. Na uwagę zwraca stosunkowo duża swoboda decyzyjna zarządu, który nie był odgórnie zobowiązany do importu werków od ZSRR, jak to miało miejsce chociażby w ZMP Błonie.

 

Ostatecznie zdecydowano się na kwarcowe mechanizmy 2356 Sława w zegarkach męskich, natomiast w damskich - na K-13 Ruhla, 2356 Sława oraz chiński DST-5. Dla zegarków mechanicznych przewidziano zaś 19-kamieniowe mechanizmy ST-5 i ST-6 Sea Gull (Mewa), które produkowała Szanghajska Fabryka Zegarków Zuanshi (Diament). Od tej samej fabryki zakupiono też 17-kamieniowe mechanizmy SB-1, SZ-1 i SB5Z. Inne elementy zegarków, takie jak wskazówki, koperty, koronki czy tarcze zaprojektowano i produkowano w Bukareszcie.

 

Zegarek Orex z chińskim werkiem Sz-1. Źródło: http://ceasuridecolectie.ro/ceas-orex-mecanica-fina-mecanism-sz-1/

 

Zegarki kwarcowe z wyświetlaczami ciekłokrystalicznymi (LCD) produkowano pod marką Optimef, która pochodzi od połączenia sylab dwóch współpracujących ze sobą firm: Optel Corporation – amerykańskiego przedsiębiorstwa, od którego uzyskano licencję na wyświetlacze LCD („Opti-”) oraz wspomnianej już wcześniej Mecanică Fină din București („-mef”). Pod marką Cromef wytwarzano zegarki kwarcowe z wyświetlaczami analogowymi, tj. klasyczną tarczą i wskazówkami. Marką Orex zaś sygnowano zegarki mechaniczne. Nazwa wzięła się od pierwszych sylab rumuńskich słów „ora” (godzina) oraz „exacta” (dokładna). Nie brak też głosów, że nazwa mogła być inspirowana prestiżową marką Rolex. Co ciekawe, ten szwajcarski producent zegarków pozwał  znak towarowy „Orex”, chcąc zapobiec jego używania w przyszłości i po długim procesie wygrał.

 

Zdjęcia ze strony: http://www.ceasuripentruromania.ro/ceasuri.php?id_article=108

 

Pierwszą partię 50 tysięcy zegarków dostarczono w grudniu 1985 r. W realiach gospodarki planowanej zakładano, że w kolejnym roku fabrykę opuści 200 tys. czasomierzy, zaś w 1990 r. produkcja sięgać miała już 1 miliona sztuk. Część zegarków znajdowała nabywców na rynku wewnętrznym, równocześnie zaś prowadzono sprzedaż zagraniczną.

Pod osobną marką sprzedawano zegarki damskie z mechanizmem K-09 Ruhla zakupioną od DDR. Nosiły one nazwę Clasic. Były one jednak produkowane w limitowanej ilości i trudno dostępne dla przeciętnych konsumentów.

Zdjęcie ze strony: http://ceasuridemana.ro/orex-cromef-optimef_a278541.html

 

W latach 90. XX w., w związku z rewolucją, która doprowadziła do upadku reżimu Ceauseascu, gwałtownymi zmianami gospodarczymi i dużym kryzysem, zmalała sprzedaż zegarków Orex i Optimef. Dodatkowo, produkcja stawała się coraz bardziej przestarzała. Fabryka, zatrudniająca w 1988 r. 13 tys. pracowników, była jednak jedyną taką na terenie Rumunii. Próbowano więc reorganizować przedsiębiorstwo i dostosować je do nowych wyzwań rynkowych. W tym celu zakupiono kwarcowe (S 2356) oraz mechaniczne werki 2414 (21 kamieni) i 2428 (26 kamieni) od rosyjskiej Sławy, a także kwarcowe mechanizmy od japońskiej Miyota-Citizen.

Fabryce nie udało się jednakże odzyskać wcześniejszej pozycji. W Rumunii szalał kryzys. Wielu pracowników kradło zegarki z magazynów, czasem w ilościach niemal hurtowych, traktując je jako własność wspólną załogi. Sprzedawane na „czarnym rynku” choć trochę łagodziły dewaluację pensji wypłacanej w lejach. Finalnie produkcję zakończono około 2000 r.  Maszyny, nierzadko sprowadzane ze Szwajcarii, sprzedawano niekiedy za ułamek wartości. W kilka lat potem przedsiębiorstwo ogłosiło upadłość.

 

W ostatnich latach pojawiła się informacja o zakupieniu przedsiębiorstwa przez prywatnego właściciela z Włoch. Liczono na wznowienie produkcji, jednakże do dzisiaj to nie nastąpiło. Z tego, co udało mi się ustalić, prawa do marki Optimef zostały wykupione i dziś pod tą nazwą produkuje się  zegarki z werkami Miyoty i oznaczeniem „Made in Romania”.

 

Zdjęcie ze strony https://timeclubromania.ro/forums/topic/mecanica-fina-bucuresti-orex-cromef-optimef/

 

Zegarki Orex, Cromef i Optimef stanowią dość interesujący rozdział w historii produkcji zegarków. Wytwarzane w Rumunii czasomierze odznaczały się dość stonowanym wzornictwem. Najbardziej nietypowa była mieszanka używanych w nich mechanizmów, zwłaszcza konstrukcji chińskiej. Cała inicjatywa robi wrażenie, zważywszy, że w latach 80. XX w. w Rumunii panował niebywały kryzys gospodarczy, związany z chęcią spłacenia całości kredytów zagranicznych (dochodziło do sytuacji, kiedy prąd i ciepła woda były włączane jedynie na kilka godzin dziennie). W tej sytuacji rozwijano produkcję zegarków, których część sprzedawano za granicą. Warte podkreślenia jest też szybkie otwarcie się na nową technologię, jaką był mechanizm kwarcowy i produkcja jej równolegle do werków mechanicznych.

 

 

Wykaz mechanizmów używanych w produkcji od 1985 do połowy lat 90. XX w.:

Typ zegarka	Nazwa mechanizmu	Typ werku	Kraj pochodzenia
męski	ST-5 Sea Gull	mechaniczny - 19 kamieni	Chiny
damski	ST-6 Sea Gull	mechaniczny - 19 kamieni	Chiny
męski	SB-1	mechaniczny - 17 kamieni	Chiny
męski	SZ-1	mechaniczny - 17 kamieni	Chiny
damski	SB5Z	mechaniczny - 17 kamieni	Chiny
męski	2356 Slava	kwarcowy	ZSRR/Rosja
damski	Cal. 13 Ruhla	kwarcowy	NRD/ Niemcy
damski	K-09 Ruhla	mechaniczny	NRD / Niemcy
damski	DST-5	kwarcowy	Chiny
damski	2356	kwarcowy	ZSRR/Rosja

 

Wykaz mechanizmów zakupionych w połowie lat 90. XX w. i montowanych do chwili zakończenia produkcji:

Typ zegarka	Nazwa mechanizmu	Typ mechanizmu	Kraj pochodzenia
męski	2414 Slava	mechaniczny - 21 kamieni	Rosja
męski	2428 Slava	mechaniczny - 26 kamieni	Rosja
męski	2427 Slava*	automatyczny - 26 kamieni	Rosja
męski	Miyota-Citizen	kwarcowy	Japonia

*brak informacji o tym werku; został dodany na podstawie egzemplarza zamieszczonego poniżej

Opracowanie Autora w oparciu o przywołane źródła.

 

Na zakończenie mała galeria zdjęć ze strony

https://timeclubromania.ro/forums/topic/mecanica-fina-bucuresti-orex-cromef-optimef/

 

Różne modele zegarków Orex

 

Zegarek Orex z werkiem 2414 Slava. Dobrze widoczna sygnatura fabryki

 

Stalowy dekiel oraz werk SB-1

 

Werk 2428 Slava z angielskimi nazwami dni tygodnia

 

Tutaj także 2428 Slava ale już z datownikiem po rosyjsku i w cyrylicy

 

Przód i tył zegarka Orex z mechanizmem ST-5 Sea Gull

 

Ciekawy egzemplarz zegarka Orex z werkiem 2427 Slava z naciągiem automatycznym

 

 

Źródła:

1) http://www.ceasuripentruromania.ro/ceasuri.php?id_article=8&language=english

2) http://www.ceasuripentruromania.ro/ceasuri.php?id_article=108

3)https://www.romaniajournal.ro/business/italian-businessman-wants-to-revive-the-legendary-romanian-orex-brand-watches/

4) https://forums.watchuseek.com/f10/orex-made-romania-171255.html

5) https://dibette.ro/ceasurile-romanesti-o-amenintare-pentru-rolex/

6) https://timeclubromania.ro/forums/topic/mecanica-fina-bucuresti-orex-cromef-optimef/

Edytowane 29 Grudnia 2020 przez domorosly

[cheles 215]

Szacunek, ciekawe opracowanie, w swoich zbiorach mam tylko tarczę orex od slawy i już wiem, że produkcja to lata 90

Wysłane z mojego SM-A705FN przy użyciu Tapatalka

[TimeWaitsForNoOne 466]

Bardzo ciekawe. Jako uzupełnienie - współczesna rumuńska firma zegarkowa (choć "Swiss made"):

https://monochrome-watches.com/value-proposition-peren-hintz-tribute-to-transylvanian-watchmaking-price/

Edytowane 29 Grudnia 2020 przez TimeWaitsForNoOne

[Chorwat 9765]

W dniu 29.12.2020 o 13:05, domorosly napisał:

Werk 2428 Slava z angielskimi nazwami dni tygodnia

 

Tego to bym nawet chętnie nosił

 

 

Gratuluję fajnego opracowania, szczerze mówiąc nie miałem kompletnie pojęcia, że Rumuni produkowali zegarki.

[tofiks_th 7904]

Dobra robota, a w designie widać głębokie inspiracje produktami cccp

[Alexandru 3]

Hello, very nice presentation of Romanian watches. I use to have almost 80 pcs in my collection. Not so many 26 jewels. Especially the black dial which I hope to get it at one point. I want to show you the one I have right now. Regards

[Chorwat 9765]

Nice one! I'll be happy to see your other Orex watches

[Paweł Bury. 7190]

Rumuńska wersja Radzieckiej Sławy

[cheles 215]

 
Tego to bym nawet chętnie nosił
 
 
Gratuluję fajnego opracowania, szczerze mówiąc nie miałem kompletnie pojęcia, że Rumuni produkowali zegarki.

To są slavy, tarcze te same, nazwa tylko zmieniona, a w Rumunii skladane

Wysłane z mojego SM-A705FN przy użyciu Tapatalka

[Chorwat 9765]

Dzięki za info, nie jestem obeznany w tych tematach.