Ewolucja

[ireo 3417]

 

Jest taka seria internetowych filmików o motoryzacji pod tytułem „Pertyn Ględzi”. Zainspirowany produkcjami pana Macieja Pertyńskiego stwierdziłem, że też mógłbym wyprodukować moją własną porcję ględzenia, tyle że o zegarkach. Jest parę popularnych kanałów zegarkowych, które dostarczają publiczności odpowiedniej dawki gadaniny o niczym nawet co tydzień, ale czy to nie za mało? Ględzenia wszak nigdy dosyć, nikt od tego nie umarł i zawsze można bezpiecznie zwiększyć dawkę. Więc zwiększam, zapowiadając z góry że będą dygresje, niektóre niezrozumiałe.

 

Już na początku zapomniałem o czym chciałem napisać. Aha, o ewolucji hobby zegarkowego. Nie wiem nawet jak to się po polsku prawidłowo nazywa. Kiedy wiele lat temu zakładaliśmy Stowarzyszenie MZiZ, było trochę dyskusji jak by tu oficjalnie nazwać to dziwne hobby lub zamiłowanie. Stanęło na stowarzyszeniu i klubie „miłośników” zegarów i zegarków. Wyszło ładnie ale trochę ze staropolska, niczym „daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj”. Równie dobrze moglibyśmy się nazwać klubem „entuzjastów mierzenia upływu czasu” albo „zwolenników noszenia dziwnych przedmiotów na nadgarstkach”. To drugie wykluczyłoby fanów zegarków kieszonkowych i zegarów szafkowych, ale za to potencjalnie otworzyłoby drzwi posiadaczom i posiadaczkom wszelkiego rodzaju „smartłoczy” i zwykłych bransoletek, a nawet kolorowej włóczki noszonej „od uroku”, więc może ilościowo wyszłoby korzystnie. Inkluzywnie.

 

Zaczyna się zwykle od jednego konkretnego zegarka, zapamiętanego w jakimś momencie wczesnego życia i trwale skojarzonego z ważną sytuacją lub osobą. Dla mnie takim zegarkiem była naręczna Omega mojego dziadka, z sektorową srebrnoszarą tarczą i małą sekundą na szóstej. Zegarek miał pierwotnie kopertę ze srebra. W ciężkich, powojennych latach koperta została sprzedana i zastąpiona aluminiową, na stałych teleskopach.

 

Historia tego pięknego przedmiotu toczyła się wraz z losami naszej rodziny w czasach wojny i okupacji, obejmując tragiczną śmierć dwóch braci mojego dziadka w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych, a potem powojenne prześladowania przez komunistów, wprowadzających w Polsce „ustrój powszechnej szczęśliwości”. W kioskach nie było wtedy zachodniej prasy ale można było kupić ilustrowany magazyn propagandowy „Kraj Rad”, wydawany na luksusowym papierze przez warszawski oddział sowieckiej Agencji Prasowej „Nowosti”. Ludzie ironicznie przekręcali tytuł na „Raj Krat”. Kiedy byłem małym chłopcem, jak w piosence Tadeusza Nalepy, dziadkowa Omega wciąż była na chodzie. Później, w nieszczęśliwym momencie, zegarek zaliczył upadek na podłogę i znieruchomiał. Został skazany na nienaprawialność z powodu braku dostępu do dobrego zegarmistrza i oryginalnych części.

 

Na rynku zegarków, o ile można to nazwać „rynkiem”, również dominowały wyroby sowieckie. Niechęć do nich zachowałem do dziś, chociaż moim pierwszym własnym zegarkiem był dress watch tamtych czasów czyli pozłacany Poljot (o którym wspomniałem w wątku „subiektywny alfabet zegarkowy”). A pierwszym, który sam sobie kupiłem, był - również sowiecki - Łucz w ośmiokątnej, stalowej kopercie. Wyglądał „prawie” jak zegarki szwajcarskie, co nie dziwi, zważywszy że Sowieci nie krępowali się respektowaniem patentów ani praw autorskich i masowo kopiowali co tylko im się podobało.

 

Mój wujek odpalał „Klubowe” radziecką kopią zapalniczki Ronson i golił się radziecką maszynką elektryczną, do złudzenia podobną do amerykańskiego Remingtona tylko trochę głośniejszą. Ja oprócz zegarka miałem jeszcze dalmierzowy aparat fotograficzny Zorki 4K, ruską kopię słynnej niemieckiej Leiki (powiedzmy, że była to ekstremalnie toporna wersja aparatu Leica III). Dobry zachodni zegarek można było kupić w Peweksie za dolary (których oficjalnie nie wolno było posiadać; również posiadanie konta dewizowego w zachodnim banku było przestępstwem) albo w komisie, gdzie trafiały przedmioty z prywatnych zasobów albo z przemytu.

 

Przed sklepami „Pewex” wystawali „cinkciarze”, którzy skupowali i sprzedawali zachodnią walutę po czarnorynkowym kursie. Nosili ówczesne symbole statusu materialnego czyli dżinsowe albo skórzane kurtki i pozłacane zegarki, np. marki Orient, zwłaszcza ulubiony model zwany „patelnią”, duży i płaski. W powieści Janusza Głowackiego „Z Głowy” występuje niejaki Tadek Długie Ręce, przemytnik zegarków. Tadek chytrze starał się mijać stanowiska odprawy celnej lekkim krokiem i z wytrenowaną swobodą, niosąc w każdej ręce walizkę pełną zegarków w taki sposób, żeby walizki wyglądały na lekkie.

 

W tych warunkach każda rzecz pochodząca z „wolnego świata” automatycznie stawała się przedmiotem pożądania. Samochód, zegarek, zapalniczka, buty, para oryginalnych dżinsów. Ważne było żeby zegarek nie był „ruski”. Nie wiem czy pamiętacie scenę z filmu „Biały” Kieślowskiego, w której fryzjer Karol Karol (Zbigniew Zamachowski) wraca do Polski, ukryty w ogromnej walizce (znowu motyw walizki i zegarka). Na lotnisku Okęcie walizkę kradnie gang bagażowych, którzy na podwarszawskim wysypisku śmieci otwierają bagaż i wyciągają z niego fryzjera, poszukując przy nim cennych rzeczy, które mogliby ukraść. Złodziei doprowadza do ostatecznego szału że zegarek, który nosi Zamachowski, jest „ruski” czyli bezwartościowy.

[Jaroslaw Jerry Esowy 1755]

Gdzie tu ta ewolucja. Rozpisałeś się Pan jak polityk w odpowiedzi na pyyanie czy jest za czy przeciw

[Dorian06 41940]

Ewolucja będzie. To chwilę trwa. 

[Mirosuaw 28158]

Był kiedyś taki wątek, w którym można było ględzić. Nazywał się "Nie jest OK". Tam ewolucja poszła w kierunku gównoburzy i w końcu się zmarło tamtemu wątkowi.

 

Edytowane 24 Lipca przez Mirosuaw

[mario1971 67912]

Czar PRL-u nadal trwa...

[ireo 3417]

II

Film Kieślowskiego „Biały” z cyklu „Trzy kolory” ukazał się w połowie lat ’90. Wkrótce kupię sobie Tissota PR 50 w pozłacanej kopercie, dla mnie wówczas szczyt luksusu. Zegarek kupiłem w sklepie „Jubiler”, bo wtedy wszystko kupowało się w sklepach stacjonarnych i osobiście, wyjątkowo metodą wysyłkową. Nie przez internet, bo go jeszcze nie było. Tzn. powstawał w międzyczasie gdzieś na drugim końcu świata, w Kalifornii albo na amerykańskich uniwersytetach, ale nie w Polsce. Nie było też telefonów komórkowych. Pierwsze, które się pojawiły, nie obsługiwały internetu tylko zwykłe połączenia głosowe, później również wiadomości SMS. Za pomocą takiego telefonu nic nie dało się kupić, chyba że dzwoniąc pod numer podany w ogłoszeniu w gazecie. Nieliczni posiadacze komputerów korzystali z nich w warunkach niemal zupełnego odcięcia od świata zewnętrznego ponieważ, jak wspomniałem, nie było internetu. Serio. Programy komputerowe, np. jakieś proste gry, nagrywało się na kasety magnetofonowe od kolegów albo z radia, które czasem nadawało je w „audycjach dla młodzieży” w formie dźwiękowej, jako ciąg pisków i skrzeków. Nie jestem pewien czy ten opis coś da, bo młodsi czytelnicy raczej nie zdołają sobie tego wyobrazić. 

Wkrótce zgubię mojego Tissota na lotnisku w Wiedniu podczas jednej z moich pierwszych podróży na Zachód, ale jeszcze o tym nie wiem i zachwycam się nową technologią PVD, która umożliwia pokrycie stali warstewką złota w taki sposób, że złoto nie wyciera się pod wpływem normalnego użytkowania. Miałem też kwarcowego Timexa z wyświetlaczem na ciekłych kryształach czyli LCD. Na taki zegarek mówiło się „elektroniczny”. Wyrażenie „zegarek kwarcowy” również było znane i używane, początkowo jako synonim zegarka z wyświetlaczem. Kwarcowe zegarki z konwencjonalnymi wskazówkami należały wtedy do rzadkości. Były też próby symulowania wyglądu i ruchu wskazówek na ekraniku wyświetlacza. Pomysł niespecjalnie się przyjął, wyglądało to średnio. Ale nawet jeśli „kwarc” miał prawdziwe wskazówki, to czasem towarzyszyło im dodatkowe okienko z małym wyświetlaczem LCD żeby pokazać, że zegarek nie jest jakimś tam przestarzałym mechanizmem napędzanym sprężyną, tylko szczytem współczesnej techniki zasilanym bateryjką. Nazywało się to "analog-digital” albo „dual display”. Takie zegarki z lat ’70-’90 raczej nie cieszą się uznaniem kolekcjonerów ale bynajmniej nie umarły, bo przecież na tej właśnie zasadzie wciąż opiera się wiele G-Shocków i innych zegarków znacznie droższych marek, np. Breitlingi serii Professional.

Do G-Shocków jeszcze dojdziemy, tymczasem urońmy łzę nad losem Timexa, który zakończył swój zegarkowy żywot wskutek jednej podróży. Na początku lat ’90 zabrałem ten zegarek na pokład samolotu linii British Airways i po raz pierwszy w życiu poleciałem do Londynu. W tym celu musiałem najpierw wystąpić o wizę i odstać wiele godzin w kolejce do ambasady brytyjskiej przy ul. Wawelskiej w Warszawie. Wcześnie rano ustawiłem się w tłumie oczekujących i udało mi się dostać do wnętrza ambasady jeszcze tego samego dnia przed zamknięciem okienek, więc poczułem się prawdziwym szczęściarzem. W Londynie usiłowałem związać koniec z końcem podejmując zajęcie ulicznego sprzedawcy, ale większość zarobionych pieniędzy wydawałem na komunikację i koncerty. Jeśli spotykałem ludzi noszących dobre zegarki, skupiałem się raczej na treści rozmowy i radzeniu sobie z angielskim. W ówczesnej Polsce kontakt z cudzoziemcem był rzadkością, dopiero za granicą można było sprawdzić praktyczną znajomość języka „w warunkach bojowych”. Na początku byłem zdziwiony, bo wprawdzie wszyscy doskonale mnie rozumieli ale w drugą stronę już nie za bardzo to działało. Musiałem się naprawdę spinać, żeby rozumieć ludzi mówiących z różnorodnymi akcentami. W klubie jazzowym Ronniego Scotta w Soho okazało się, że właściciel właśnie ma urodziny i stawia szampana wszystkim obecnym gościom. Pomyślałem, że nie byłoby elegancko nie złożyć życzeń gospodarzowi, więc przeciskałem się przez tłum aż udało mi się dotrzeć do Ronniego Scotta. „A, z Polski jesteś?” – zapytał – „pozdrów ode mnie Zbigniewa Namysłowskiego”. Obiecałem wtedy, że przekażę te pozdrowienia ale nie zdążyłem. 30 lat później byłem blisko, wybierałem się na koncert z postanowieniem wejścia za kulisy i odszukania najsławniejszego polskiego saksofonisty. Okazało się, że nie zagra, odwołał swój udział. Zmarł w lutym 2022 r. Powinienem wcześniej zabrać się za pozdrowienia z Londynu ale myślałem, że będzie żył wiecznie. Każdy tak myślał. A w Timexie, kiedyś wzbudzającym podziw moich kolegów z liceum, wyświetlacz rozlał się w czarne plamy jeszcze przed lądowaniem na Heathrow.
 

[ireo 3417]

III

30 lat z zegarkami minęło mi nie wiadomo kiedy, przy okazji i w tle innych, ważniejszych rzeczy. Rodzina, studia, kolejne miejsca pracy, kilka przeprowadzek za granicę i z powrotem, ludzie, mieszkania, domy, miejsca. Pod względem zegarkowym najwięcej ciekawych doświadczeń zebrałem przy okazji pracy w tzw. globalnych korporacjach, w tym podczas kilku lat w Szwajcarii. W innych krajach również, ale pod względem zegarkowym Szwajcaria była najważniejsza, z oczywistych powodów. 

Przywiozłem stamtąd pierwszy zegarek który mam do tej pory, Omegę Speedmaster Day-Date Mk40. Rozglądałem się za ładnym egzemplarzem Speedmastera w rozmiarze 39 mm czyli Reduced. Oczywiście podobał mi się również Moonwatch, ale wtedy jeszcze uważałem że będzie dla mnie za duży. To nie był jedyny powód. Ówczesne Moonwatche nie najlepiej się nakręcały, więc uznałem że lepszy będzie automat, również ze względu na mój tryb życia. Trudno by mi było utrzymać dodatkową codzienną rutynę bo sporo podróżowałem, nie tylko samolotami. Kiedy chcieliśmy z żoną spędzić weekend w Polsce, nie zaprzątając sobie głowy planowaniem i rezerwacjami lotniczymi, brałem wolny poniedziałek i w piątek po pracy wsiadałem do samochodu. Średnio w ciągu 13 godzin pokonywałem dystans 1,5 tys. km z Zurychu do Warszawy, wliczając obiad po drodze. W niedzielę po południu lub w poniedziałek rano jechaliśmy z powrotem. 

Są ludzie, którzy o każdej porze wiedzą jaki jest dzień miesiąca i tygodnia, nawet potrafią ocenić bez pomocy zegarka orientacyjną godzinę. Ja do nich nie należę. Umiem wprawdzie przewidzieć bez barometru i prognozy jaka będzie pogoda za klika czy kilkanaście godzin, albo znaleźć drogę w lesie, ale orientacja w czasie nie jest moją mocną stroną. Może stąd się wzięło moje zamiłowanie do zegarów i zegarków, a może to kwestia wygody, bo po dwóch dniach „zegarkowego odwyku” potrafiłem jednak samodzielnie określić która mniej więcej jest godzina. 

W każdym razie, spośród chronografów Omegi, które brałem pod uwagę, najpierw wyeliminowałem te o budowie modułowej. Potem te z ręcznym naciągiem bo, jak wspomniałem, wtedy jeszcze nie byłem gotowy na codzienne nakręcanie zegarka. Na liście pozostały automatyczne Speedmastery oparte na starym, dobrym Valjoux. Przy moim ówczesnym trybie życia, Day-Date Mk40 z ośmioma wskazówkami i dwoma okienkami, zmyślnie rozmieszczonymi na jednej niewielkiej tarczy, oddawał mi nieocenione usługi. Nawet wskazanie czasu dobowego 24h, teoretycznie przeznaczone dla pilotów albo speleologów, przydało mi się nie raz. Zegarek bez problemu przetrwał wiele dalszych podróży, m.in. do Indii. Tylko pasek nie dał wtedy rady z powodu ciągłego zawilgocenia w gorącym klimacie, wymieniłem go po powrocie.

À propos pilotów, jeden z zakładów zegarmistrzowskich w Zurychu, prowadzony przez starszego pana, miał na wystawie różne ciekawe zegarki. Lubiłem się zatrzymać przy tej witrynie. Czasem wszedłem do środka, żeby coś obejrzeć dokładniej i porozmawiać. Podobał mi się np. Day-Date w wersji z niebieską tarczą z rodowanymi elementami, już nie nowy ale w dobrym stanie. Kupiłbym go wtedy, gdyby nie historia tego zegarka. Przyniosła go do zegarmistrza pani, która wiele lat wcześniej kupiła ten zegarek w prezencie dla swojego męża, na jego 50. urodziny. Mąż był pilotem, nosił ten zegarek ale zmarł, więc Omega ponownie trafiła do miejsca gdzie została kupiona. To był dobry egzemplarz ze znakomitą historią serwisową, wszystkie przeglądy były zrobione o czasie i w tym samym zakładzie, ale jakoś nie byłem w stanie go kupić. 

Spośród innych zakupów z tego okresu zapadł mi w pamięć piękny Longines Carré z lat ’40. Na ręce wyglądał zjawiskowo ale w najmniej odpowiednich momentach gubił szkło, które było dorabiane. Oryginalne szkło było nietypowe i nie do zdobycia, więc jakiś zegarmistrz poradził sobie docinając wypukłe szkiełko mineralne w taki sposób, żeby je dopasować do prostokątnej koperty. Efekt wizualny był bardzo dobry ale w praktyce nie zdawało to egzaminu, bo raz i drugi zdarzyło mi się zgubić to szkło, nawet na ulicy, i chociaż po chwili je znalazłem, to uznałem że szkoda moich nerwów i sprzedałem zegarek na eBay-u, informując w opisie o problemie ze szkłem. 
Oprócz zegarków, które widziałem albo kupiłem w Szwajcarii, było mnóstwo takich których nie brałem pod uwagę. Choćby dlatego, że dana marka za bardzo mi się opatrzyła.

 

Moi koledzy, przeważnie Szwajcarzy i Niemcy, chętnie wybierali zegarki IWC. Niewiele można zarzucić tej renomowanej firmie oprócz tego, że w czasie wojny realizowała zamówienia z obu stron frontu, jak wielu innych producentów szwajcarskich. Ale unikam podążania za modą i trendami, żeby nie mieć niemiłego poczucia "dołączania do stada". Wobec IWC powstał więc we mnie rodzaj uprzedzenia, które okazało się zadziwiająco trwałe, bo nie mam i nie miałem żadnego zegarka tej marki. Wszystko jest względne, co innego raz na rok wybrać się do butiku albo do kolegi i zachwycić się czymś ekskluzywnym, a zupełnie co innego widzieć taki zegarek kilka razy w tygodniu. W tym drugim przypadku wrażenie niezwykłości albo niedostępności stopniowo się ulatnia i zaczyna się postrzegać takiego „Schaffhausena” (po polsku to miasto nazywa się Szafuza, o czym nie wiedzą dziennikarze i nie tylko oni) jak coś w rodzaju Seiko SKX. Przy okazji, bardzo cenię firmę Seiko i jej osiągnięcia, może zdążę jeszcze o tym napisać. Chodzi raczej o to, że mentalnie IWC wypadło mi z kategorii, którą wcześniej postrzegałem jako znacznie wyższą i bardziej niedostępną. 

Jadąc pociągiem szwajcarskich kolei federalnych SBB piękną trasą z Zurychu do Neuchâtel (na tym połączeniu trafia się czasem także francuski TGV) mija się m.in. Grenchen i Biel. Pociągiem podmiejskim z Neuchâtel w pół godziny można się dostać do La Chaux-de-Fonds i trochę dalej do Le Locle, niewielkich miasteczek, sławnych w zegarkowym świecie. Nie tylko z powodu renomowanych firm zegarmistrzowskich lecz również takich instytucji jak Musée International d’Horlogerie (MIH), które co roku przyznaje w La Chaux-de-Fonds nagrodę Prix Gaïa za najwybitniejsze osiągnięcia. W trzech kategoriach: Artisanat création (rzemiosło artystyczne), Esprit d'entreprise (przedsiębiorczość) i Histoire (historia i badania). 

To są rzeczy znane większości zaawansowanych zegarkomaniaków, ale ja się rozwijam powoli i wielu rzeczy nie wiem, a jeszcze mniej wiedziałem wtedy, kiedy do bardzo ciekawych zegarków miałem dosłownie „rzut beretem”. Np. nie wiedziałem o istnieniu pracowni pana Beata Haldimanna mieszczącej się w Thun, w domu bez żadnych widocznych napisów, przypominającym niektóre wille w Nałęczowie. Nieświadomie minąłem to miejsce dosłownie o kilkanaście metrów, w drodze motocyklem z Zurychu do Interlaken. Zresztą w Thun byłem co najmniej dwa razy, m.in. na koncercie w tamtejszym średniowiecznym zamku. Jednak dopiero po latach dowiedziałem się o istnieniu zegarków Haldimann, takich jak słynny H9 Reduction, który nie pokazuje godzin ani minut lecz stanowi dzieło sztuki samo w sobie. 

Szwajcaria to oczywiście także Baselworld. Zawsze się waham czy iść na taką imprezę, bo i tak jestem w stanie przyswoić najwyżej ułamek tego co zobaczę. Dla mnie to doświadczenie tego rodzaju, co duże muzeum sztuki albo perfumeria. Po zatrzymaniu się przy kilku wybranych obrazach, albo wypróbowaniu kilku nowych zapachów, nie jestem już w stanie strawić więcej i muszę zrobić przerwę żeby odpocząć. Np. w 2017 r. w Bazylei największe wrażenie zrobił na mnie pokaz firmy Rado. Przy głośnej muzyce, w ciemności rozświetlonej kolorowymi laserami, czarnoskóre modelki ubrane w fosforyzujące kostiumy wykonywały układ choreograficzny zaplanowany w taki sposób, żeby ich biżuteria i elementy strojów błyskały światłem w odpowiednich kolorach. Zegarki czekały sobie dyskretnie w gablotach aż nimi także ktoś się zainteresuje. W efekcie zupełnie nie pamiętam jakie nowości Rado wtedy prezentowało.

 

[ireo 3417]

IV

 

19. dzielnica Wiednia była spokojna i pełna zielonych miejsc do spacerów z psem. W miastach, w których mieszkam, chętnie wybieram lokalizacje odległe od centrum. Na ogół mam więc daleko do sklepów z zegarkami, antykami i książkami. Lubię takie miejsca ale niestety grzęznę w nich na długie godziny. Kiedyś wszedłem do dużej księgarni na Manhattanie i ani się obejrzałem, kiedy minęło pół dnia. Mieszkanie na przedmieściach w dużym stopniu chroni mnie przed takimi atrakcjami. Kiedy gdzieś wyjeżdżam, zawsze na mojej drodze wyrasta jakiś antykwariat, zegarkowy sklep albo księgarnia, która próbuje mną zawładnąć.

Konsekwencją podróżowania w interesach a nie tylko dla przyjemności było wiele spotkań z osobami noszącymi dobre zegarki i możliwość oglądania na żywo różnych ciekawych egzemplarzy. Początkowo nie zdawałem sobie sprawy, że obserwowanie zegarków „na ludziach”, zamiast w oknach wystaw czy w butikach/salonach, buduje skojarzenia wpływające na moje poszukiwania i wybory. Bardzo doceniam umiejętność dobrania zegarka do stroju i okoliczności. Niejednokrotnie plastikowy Swatch czy Casio, dobrany do ubioru i sytuacji, robi lepsze wrażenie niż cenny i rzadki egzemplarz noszony bez wyczucia stylu, czasu i miejsca. To trochę jak dom, który może być albo świetnie dopasowany do charakteru dzielnicy czy krajobrazu, albo kompletnie niedostosowany do otoczenia. Okolica w której teraz mieszkam ma charakter bardziej wiejski niż miejski, w pobliżu jest kilka rezerwatów przyrody, stadnin koni, a nawet parę ostatnich małych gospodarstw gdzie ludzie jeszcze pracują na roli. Tymczasem nowo budowane domy i ich najbliższe otoczenie najczęściej wyglądają tak, jakby chciały za wszelką cenę udowodnić że stoją w mieście, co nie tylko wygląda dziwnie ale jest zadaniem z góry niewykonalnym. 

Przypomniał mi się pewien dyrektor zarządzający finansami dużej korporacji. Usiedliśmy kiedyś obok siebie w autobusie na lotnisku, w drodze z odległego terminalu. Gość odsunął mankiet, pod którym wybrzuszała się limitowana wersja Omegi Planet Ocean, i powiedział: "Taki zegarek sobie sprawiłem na czterdzieste urodziny. Fajny, co? Oryginał, nie żadna podróba."
Mniejsza o to, że zegarek nie pasował do sylwetki właściciela ani do ciemnego garnituru, nie mieścił się nawet pod rozpiętym mankietem koszuli. Najgorsze wrażenie zrobiło na mnie to, że kolega uznał za potrzebne i właściwie poinformować mnie, że jego Omega to nie imitacja. 

Innym razem spędziłem dzień w sali konferencyjnej z ludźmi wśród których był pewien Szwed z Navitimerem na ręce. Szwed był wysoki i chudy, duży Breitling wyglądał jak talerzyk przywiązany do nadgarstka, ale dzięki białej tarczy zegraka, białej koszuli i prawie białym włosom właściciela tworzyło to pewną harmonijną całość. Breitling Navitimer to zegarek zdecydowanie nie dla mnie, podobnie jak Planet Ocean, ale pierwszy skojarzył mi się z luzackim stylem a drugi z czymś dla nowobogackich, chociaż w innych okolicznościach mógłbym odnieść wrażenia zupełnie odwrotne. Zegarkowymi konwenansami raczej się nie przejmuję, ale jednak razi mnie dobry i drogi zegarek u kogoś kto nie zachowuje podstawowych form, np. mówi i pisze z rażącymi błędami. Niestety niektóre znane marki mają pod tym względem fatalną reputację, bo upodobali w nich sobie amerykańscy raperzy i ogólnie tacy ludzie, którzy szybko zrobili duże pieniądze. Sprawa podobna jak z reputacją właścicieli BMW. Dobre samochody ale cóż, nie każdemu odpowiada image łysego pirata drogowego, choćby był to wizerunek zupełnie niezasłużony. 

Z okresu wiedeńskiego pozostał mi m.in. wahadłowy Gustav Becker, który kupiłem od prywatnego właściciela i przywiozłem samochodem a potem odrestaurowałem, oraz mała naręczna Stowa, wylicytowana na eBay za trzy i pół euro. Nikt inny nie chciał tego zegarka, bo był w opłakanym stanie. Zdjęcia też nie były najlepsze, ale ze względu na oryginalną prostokątną kopertę i ucha, wskazujące na lata ’30-’40 ubiegłego wieku, zdecydowałem się zalicytować i kupiłem tę Stowę za taką śmieszną sumę. Zegarek przyszedł pocztą, byle jak zabezpieczony, ale niewiele mogło mu już zaszkodzić. Tarcza była tak zniszczona, że nie było widać indeksów, ale mechanizm wyglądał jeszcze przyzwoicie i wykazywał oznaki życia. Odnowienie tarczy i koperty musiało trochę potrwać, do tego oczywiście serwis mechanizmu, ale efekt okazał się bardzo dobry. Do tego stopnia, że zegarek spodobał się mojej żonie i od tamtej pory funkcjonuje jako damski. 
 

[rafi 12882]

Świetnie się to czyta. I jest ciekawe. Fajnie, że Ci się chce. Dzięki. I proszę o więcej. 

[Autor1984 11299]

Drogi Ireneuszu, jakimś cudem temat umknął mojej uwadze. Dziś na forum głównym pojawił się znajomy awatar z podobizną Herculesa Poirot(a precyzyjniej - ekranizacji, w której główną rolę grał David Suchet).  Z czystej ciekawości kliknąłem, żeby go odkryć...

Nie byłbym sobą, gdybym ograniczył się do dwóch czy czterech zdań, więc pozwól, że trochę rozwinę myśl. Tak jak wspomniał Rafał @rafi, jest ciekawie. A im dalej w las, tym bardziej przypominaja mi się słowa Jana Himilsbacha:
"Picie wódki to jest wprowadzanie elementu baśniowego do rzeczywistości".

Z codzienności życia forumowego wyłania się tu coś wyjątkowego, historia, która pobudza wyobraźnię znacznie bardziej niż zwykła relacja zegarkowa. To nie jest typowy temat. To materiał na podwieszenie w pasku informacyjnym*, bo warto go wyróżnić.

To opowieść o przemijaniu i epoce, której wielu nie zna, część pamięta jak przez mgłę, jeszcze inni wyjątkowo dobrze, ze względu na dramatyczne wspomnienia.
Każdy z rozdziałów Twojej historii jest napisany z ogromnym wyczuciem. Wplecenie własnych wspomnień nadaje jej ton, który wykracza daleko poza suchą relację kolekcjonera. To kawał żywej historii, w której zegarki są tłem dla opowieści o ludziach, miejscach i emocjach.

I jeszcze słowo o Twojej skromnej wzmiance o Pertynie. Porównanie z jego ględzeniem jest zupełnie niesprawiedliwe. Pana Macieja potrafię oglądać(odtwarzać) głównie w prędkości x2 - bo trwa walka z ciężarem powiek. 

Każdy z nas inaczej przeżywa swoje pasje, ale Twoja zegarkowa droga naprawdę wyróżnia się klimatem. Dziękuję, że się nią z nami dzielisz.

W "Ewolucji" dostrzegam jeszcze jeden plus. Nie będą mi już zarzucać, że udzielam się tylko w dziale motoryzacyjnym. A tak się już zdarzało - teraz mam solidny kolejny punkt zaczepienia.  
Czapki z głów za styl - to prawdziwa "Opowieść o czasie" - narzucająca na myśl pamiętniki wielu autorów.

Pozdrawiam ! 

EDIT: * Zgłosiłem ten temat do wyróżnienia na stronie głównej - na jednym z pasków informacyjnych.

 

Edytowane 11 Października przez Autor1984

[Paulus57 130532]

Czyta się Twoje przemyślenia i doświadczenia zegarkowe z dużą przyjemnością. Malejąca ilość lajków wskazuje, że nie każdy z Kolegów lubi dłuższe teksty, ale nie zniechęcaj się i pisz dalej, bo są i tacy którzy wytrzymują "kilka kartek" więcej.  

 

[agremi 12075]

@ireo Bardzo fajne historie. Dziękuję. 
 

Może pokazałbyś jak wygląda ta Stowa po reanimacji, bom się zaciekawił?

 

Serdeczne pozdrowienia.

[ireo 3417]

V

Przedwczoraj znów widziałem kelnera z Submarinerem na ręku. Chyba przegapiłem moment w którym ten model stał się ulubionym zegarkiem kelnerów, przynajmniej w restauracjach „trochę lepszej” kategorii. Oczywiście nie tylko ich, „sub” ma przecież ogromny „elektorat pozytywny” i jest jednym z najpopularniejszych zegarków na świecie. A wczoraj na jakimś popularnym portalu internetowym, uprawiającym masowe „disco polo dziennikarstwa”, przeczytałem niezgrabnie zredagowany artykulik o zegarku aktualnego Prezydenta Najjaśniejszej Rzeczypospolitej, że „jego cena zwala z nóg”. Chodziło o Błonie za niecałe dwa tysiące złotych. Wszystko jest względne.

Wartość rzeczy zależy od punkt odniesienia i własnego systemu wartości osoby oceniającej daną rzecz. Wracając na chwilę do świata kulinariów, jeśli ktoś nie wychował się w kulturze dobrego jedzenia, gdzie ceni się wysokiej jakości składniki i wyrobiony smak, to nie będzie miał pojęcia co właściwie jest dobre. Zanim się tego nauczy (o ile kiedykolwiek mu się uda), będzie musiał polegać na zdaniu innych, celebrytów, recenzentów, znajomych, „influencerów”, dziennikarzy, „ambasadorów marki”, prawdziwych ekspertów, ale też równie prawdziwych szarlatanów i przypadkowych ludzi bez pojęcia. Problem w tym, że jeśli sam nie będzie miał wystarczających podstaw, żeby wiedzieć co myśli i dlaczego właśnie tak a nie inaczej, to zapewne nie będzie w stanie odróżnić eksperta od ignoranta. Tu wkraczają media i specjaliści od marketingu, którzy usłużnie i sprawnie potrafią wykreować beznadziejnego ignoranta na cenionego eksperta. Kto ogląda telewizję, zna wiele przykładów.

To takie miłe, myśleć i głosić że „nie ma reguł”, „noszę co mi się podoba” i „nikt mi nie będzie mówił co mam myśleć, robić i jak się zachowywać”. W świątyni egoizmu sąsiednie miejsce kultu zajmuje popularne „jestem jaki jestem”, czyli nie muszę nic ze sobą robić ani nad sobą pracować, niczego się uczyć, o nic zabiegać, masz mnie bezwarunkowo akceptować a najlepiej podziwiać, a jak nie to spadaj. Aha, i jeszcze musisz zgadzać się ze mną we wszystkim. W porządku, to spadam. Właściwie nie miałbym skąd spaść, bo nawet nie podszedłem. Odpowiednio wcześnie ostrzegł mnie język, którym mówisz i piszesz, wyraz twarzy którym potraktowałeś żebraka na ulicy, głośne zachowanie obliczone na przyciągnięcie uwagi i grono znajomych, wśród których się obracasz. A gdybym jeszcze miał jakieś wątpliwości, rozwieją je szczegóły, takie jak ubiór i zegarek. 

Historia ubioru i innych znamion statusu materialnego, sygnałów których ludzie używają do wyrażania i komunikowania swoich osiągnięć, marzeń, wierzeń, poglądów, stanu umysłu, zawodu, zainteresowań i środowiska z którego pochodzą, trwa od tysięcy lat. W starożytności i w wiekach średnich sposób prezentowania się na zewnątrz był przeważnie ściśle ustalony przez normy społeczne i tradycję, traktowaną bardzo poważnie. Do tego stopnia, że w wielu kulturach wyłamanie się z konwencji i posługiwanie się atrybutami i zachowaniem kogoś innego, np. innego stanu lub innej płci, bywało surowo karane. 

W Europie jeszcze na początku XX w. jeden rzut oka pozwalał bezbłędnie rozpoznać w nieznajomej osobie mieszczanina, rolnika, urzędnika, gospodynię, szlachcica, prostytutkę, woźnego, kupca, oficera, nauczycielkę, itd. Bardzo ważny był mundur i związana z nim pozycja społeczna, o czym świadczy historia „kapitana z Köpenick”. Był to bezrobotny hochsztapler Friedrich Wilhelm Voigt, z zawodu szewc, który kupił w sklepie ze starzyzną mundur kapitana pruskiej armii. Następnie wziął pod swoją komendę przypadkowo napotkany oddział żołnierzy i sterroryzował miasteczko Köpenick koło Berlina, aresztując burmistrza i zagarniając miejską kasę. Tajemnicze zniknięcie gotówki i czeków z sejfu w magistracie udało się wyjaśnić dopiero dziesięć dni później. Podobno cesarz Wilhelm II o mało nie umarł ze śmiechu, usłyszawszy tę historię. Osobiście wstawił się za oszustem, który dzięki cesarskiej protekcji został skazany na „stosunkowo łagodną” karę czterech lat więzienia.

Minęło 60 lat i nad dążeniem do identyfikowania się ze zbiorowością zaczął przeważać indywidualizm. W latach ’60 XX w. ubiór wraz z akcesoriami stopniowo stawał się coraz bardziej narzędziem „wyrażania siebie”. Mimo to jeszcze w 1966 r. niejaki Jimi Hendrix został zatrzymany przez policję w Londynie, ponieważ miał na sobie oryginalną brytyjską kurtkę mundurową z końca XIX w., w charakterystycznym czerwonym kolorze. Policjantom bardzo nie podobał się ten strój w zestawieniu z jego czarnoskórym posiadaczem. Jeden z nich stwierdził, że Hendrix nie ma prawa nosić „munduru, w którym ludzie walczyli i umierali” za Imperium Brytyjskie. „Jak to, w mundurze Korpusu Weterynaryjnego?”, zapytał Hendrix. W końcu udało mu się uniknąć aresztowania, bo na szczęście miał przy sobie amerykański paszport. Nie wiadomo czy miał wtedy zegarek, czy może tylko jedną z wielu ozdobnych bransolet.

W XXI w. sprawy potoczyły się innym torem. W 2020 r. szacowna amerykańska instytucja Smithsonian (konkretnie jej oddział w Waszyngtonie, The National Museum of African American History and Culture, dziewiętnaste muzeum należące do Smithsonian Institution) opublikowała analizę, w której takie zachowania jak punktualność i podejmowanie osobistej odpowiedzialności zostały zaliczone do cech „białej supremacji”. Według ekspertów Smithsonian, do charakterystyki zachowań i wartości rasy białej należą także „cenienie ciężkiej pracy wyżej niż zabawę” oraz „obiektywne, racjonalne myślenie”. Zastanawiałem się, co w takim razie mogłoby odegrać rolę przeciwieństwa „białej supremacji”, i zupełnie gdzie indziej natrafiłem na publikację etnograficzną o odmiennym rozumieniu pojęcia czasu w Afryce. W afrykańskim sposobnie myślenia przyszłość po prostu nie istnieje, kategoria czasu obejmuje jedynie przeszłość bliższą i dalszą. 

Czas zbudowany jest z wydarzeń, których się już doświadczyło, albo wiadomo że doświadczyli ich inni. W przyszłości nie nastąpiły jeszcze żadne wydarzenia, więc przyszłości zwyczajnie nie ma. Nikt nie przeżył niczego z przyszłości, nie ma tam zdarzeń do których można by się odwołać. Przyszłość jest tak kompletnie abstrakcyjna, że w wielu rodzimych językach afrykańskich nie istnieją słowa na jej określenie (chętnie zapytałbym jakiegoś biegłego lingwisty czy tak jest rzeczywiście; sprawa może być skomplikowana, bo ponad 80% rodzimych języków afrykańskich nie ma formy pisemnej). Czas nie jest tam traktowany jak dobro, które można oszczędzać albo tracić, jak to ma miejsce w „cywilizacji białego człowieka”. Życie Afrykanina to czekanie aż czas „się wydarzy” albo wręcz „robienie/produkowanie czasu”. W konsekwencji rodzime języki Ghany i Nigerii nie mają słów oznaczających naprawianie czegoś, konserwację albo serwis. Planowanie i działanie na rzecz utrzymywania rzeczy w dobrym stanie dla ich prawidłowego działania w przyszłości nie jest potrzebne ani w ogóle znane. 

Kto przebrnął przez powyższe dygresje, może teraz zastanowić się nad miejscem zajmowanym w tym wszystkim przez zegarek naręczny. Platforma YouTube pełna jest filmików o „wyrażaniu siebie” za pomocą zegarka, tematów w rodzaju „co twój zegarek mówi o tobie?”, „jak nosić zegarek?”, itp. Zegarek podobnie jak dawniej pełni rolę wizerunkową, jest sygnałem komunikującym otoczeniu kim jest jego posiadacz, albo za kogo chciałby się uważać. Chociaż się z tego śmieję, to sam nie jestem na to zjawisko obojętny. Zakładam Cartiera i od razu czuję się jakoś bardziej posh. Zakładam G-Shocka i czuję się niezniszczalny. 

Jednocześnie zegarki zaliczają klasyczny prole drift wraz całą pozostałą cywilizacją materialną i obyczajową. Śmieci na ulicach, graffiti na ścianach, tatuaże na twarzach. Ubrania i fryzury celowo wyglądające tak, jakby ich posiadaczy przed chwilą ciągnięto za samochodem po asfalcie. Niechlujny język, przekleństwa używane zamiast normalnych wyrazów, słowne potworki i błędy mnożące się wszędzie jak komórki nowotworowe. W Polsce plenią się nieudolne anglicyzmy („progres” zamiast postępu, „forwardować” zamiast przesyłać; są nawet tacy, którzy problemy „adresują” zamiast rozwiązywać) albo rusycyzmy („na dzień dzisiejszy”, „za***isty”, „w Ukrainie”). 

Coraz więcej ludzi z niewiadomych powodów uważa, że mówienie „smacznego” przed posiłkiem albo „na zdrowie” kiedy ktoś kichnie, to przejawy dobrego wychowania. Celebrytki nie umieją elegancko chodzić ani siedzieć. To i tak staje się mniej ważne w chwili, kiedy przystępują do wygłaszania swoich poglądów, dziwnie podobnych do poglądów innych celebrytek i celebrytów. Cały czas "na fali" jest atakowanie księży i kościoła, bo to nie grozi żadnymi konsekwencjami (w przeciwieństwie do atakowania np. islamu albo judaizmu) a podnosi oglądalność i "klikalność". Rzecznik prasowy rządu nie jest w stanie odmienić przez przypadki rzeczownika „dom”. Zagubione i wykorzenione „wykształciuchy”, zapatrzone w umiejętnie zaszczepione im idee, usiłują naśladować nadmuchane autorytety z telewizji. W mediach trwa nieustająca naparzanka na trzeciorzędne tematy, podczas gdy sprawy największej wagi leżą nieruszone. Od kiedy dwór i pałac zostały trwale usunięte z krajobrazu kulturowego, trwa triumfalny pochód czworaków. Wszystko staje się coraz bardziej tandetne, pomimo coraz wyższych cen, za które nabywa się rzeczy pospiesznie zaprojektowane, wykonane byle jak i w coraz gorszym guście. 

Czy to ewolucja, czy raczej degeneracja? Na pewno wielka zmiana. Nowoczesny design, odzwierciedlający i jednocześnie formujący dominujące gusty, obnaża prawdę że chociaż jesteśmy coraz bardziej zaawansowani technologicznie, to również coraz bardziej nudni, pozbawieni wyobraźni i chęci samodzielnego myślenia. Rzeczy z naszego otoczenia mówią nam, że nie wierzymy już w estetykę, która przestała się liczyć, ani w ideę takiego społeczeństwa, które zasługiwałoby na zwyczajne, banalne, codzienne piękno.

 

[Autor1984 11299]

W dniu 25.10.2025 o 16:54, ireo napisał(-a):

V

Przedwczoraj znów widziałem kelnera z Submarinerem na ręku. Chyba przegapiłem moment w którym ten model stał się ulubionym zegarkiem kelnerów, przynajmniej w restauracjach „trochę lepszej” kategorii. Oczywiście nie tylko ich, „sub” ma przecież ogromny „elektorat pozytywny” i jest jednym z najpopularniejszych zegarków na świecie. A wczoraj na jakimś popularnym portalu internetowym, uprawiającym masowe „disco polo dziennikarstwa”, przeczytałem niezgrabnie zredagowany artykulik o zegarku aktualnego Prezydenta Najjaśniejszej Rzeczypospolitej, że „jego cena zwala z nóg”. Chodziło o Błonie za niecałe dwa tysiące złotych. Wszystko jest względne.

Wartość rzeczy zależy od punkt odniesienia i własnego systemu wartości osoby oceniającej daną rzecz. Wracając na chwilę do świata kulinariów, jeśli ktoś nie wychował się w kulturze dobrego jedzenia, gdzie ceni się wysokiej jakości składniki i wyrobiony smak, to nie będzie miał pojęcia co właściwie jest dobre. Zanim się tego nauczy (o ile kiedykolwiek mu się uda), będzie musiał polegać na zdaniu innych, celebrytów, recenzentów, znajomych, „influencerów”, dziennikarzy, „ambasadorów marki”, prawdziwych ekspertów, ale też równie prawdziwych szarlatanów i przypadkowych ludzi bez pojęcia. Problem w tym, że jeśli sam nie będzie miał wystarczających podstaw, żeby wiedzieć co myśli i dlaczego właśnie tak a nie inaczej, to zapewne nie będzie w stanie odróżnić eksperta od ignoranta. Tu wkraczają media i specjaliści od marketingu, którzy usłużnie i sprawnie potrafią wykreować beznadziejnego ignoranta na cenionego eksperta. Kto ogląda telewizję, zna wiele przykładów.

To takie miłe, myśleć i głosić że „nie ma reguł”, „noszę co mi się podoba” i „nikt mi nie będzie mówił co mam myśleć, robić i jak się zachowywać”. W świątyni egoizmu sąsiednie miejsce kultu zajmuje popularne „jestem jaki jestem”, czyli nie muszę nic ze sobą robić ani nad sobą pracować, niczego się uczyć, o nic zabiegać, masz mnie bezwarunkowo akceptować a najlepiej podziwiać, a jak nie to spadaj. Aha, i jeszcze musisz zgadzać się ze mną we wszystkim. W porządku, to spadam. Właściwie nie miałbym skąd spaść, bo nawet nie podszedłem. Odpowiednio wcześnie ostrzegł mnie język, którym mówisz i piszesz, wyraz twarzy którym potraktowałeś żebraka na ulicy, głośne zachowanie obliczone na przyciągnięcie uwagi i grono znajomych, wśród których się obracasz. A gdybym jeszcze miał jakieś wątpliwości, rozwieją je szczegóły, takie jak ubiór i zegarek. 

Historia ubioru i innych znamion statusu materialnego, sygnałów których ludzie używają do wyrażania i komunikowania swoich osiągnięć, marzeń, wierzeń, poglądów, stanu umysłu, zawodu, zainteresowań i środowiska z którego pochodzą, trwa od tysięcy lat. W starożytności i w wiekach średnich sposób prezentowania się na zewnątrz był przeważnie ściśle ustalony przez normy społeczne i tradycję, traktowaną bardzo poważnie. Do tego stopnia, że w wielu kulturach wyłamanie się z konwencji i posługiwanie się atrybutami i zachowaniem kogoś innego, np. innego stanu lub innej płci, bywało surowo karane. 

W Europie jeszcze na początku XX w. jeden rzut oka pozwalał bezbłędnie rozpoznać w nieznajomej osobie mieszczanina, rolnika, urzędnika, gospodynię, szlachcica, prostytutkę, woźnego, kupca, oficera, nauczycielkę, itd. Bardzo ważny był mundur i związana z nim pozycja społeczna, o czym świadczy historia „kapitana z Köpenick”. Był to bezrobotny hochsztapler Friedrich Wilhelm Voigt, z zawodu szewc, który kupił w sklepie ze starzyzną mundur kapitana pruskiej armii. Następnie wziął pod swoją komendę przypadkowo napotkany oddział żołnierzy i sterroryzował miasteczko Köpenick koło Berlina, aresztując burmistrza i zagarniając miejską kasę. Tajemnicze zniknięcie gotówki i czeków z sejfu w magistracie udało się wyjaśnić dopiero dziesięć dni później. Podobno cesarz Wilhelm II o mało nie umarł ze śmiechu, usłyszawszy tę historię. Osobiście wstawił się za oszustem, który dzięki cesarskiej protekcji został skazany na „stosunkowo łagodną” karę czterech lat więzienia.

Minęło 60 lat i nad dążeniem do identyfikowania się ze zbiorowością zaczął przeważać indywidualizm. W latach ’60 XX w. ubiór wraz z akcesoriami stopniowo stawał się coraz bardziej narzędziem „wyrażania siebie”. Mimo to jeszcze w 1966 r. niejaki Jimi Hendrix został zatrzymany przez policję w Londynie, ponieważ miał na sobie oryginalną brytyjską kurtkę mundurową z końca XIX w., w charakterystycznym czerwonym kolorze. Policjantom bardzo nie podobał się ten strój w zestawieniu z jego czarnoskórym posiadaczem. Jeden z nich stwierdził, że Hendrix nie ma prawa nosić „munduru, w którym ludzie walczyli i umierali” za Imperium Brytyjskie. „Jak to, w mundurze Korpusu Weterynaryjnego?”, zapytał Hendrix. W końcu udało mu się uniknąć aresztowania, bo na szczęście miał przy sobie amerykański paszport. Nie wiadomo czy miał wtedy zegarek, czy może tylko jedną z wielu ozdobnych bransolet.

W XXI w. sprawy potoczyły się innym torem. W 2020 r. szacowna amerykańska instytucja Smithsonian (konkretnie jej oddział w Waszyngtonie, The National Museum of African American History and Culture, dziewiętnaste muzeum należące do Smithsonian Institution) opublikowała analizę, w której takie zachowania jak punktualność i podejmowanie osobistej odpowiedzialności zostały zaliczone do cech „białej supremacji”. Według ekspertów Smithsonian, do charakterystyki zachowań i wartości rasy białej należą także „cenienie ciężkiej pracy wyżej niż zabawę” oraz „obiektywne, racjonalne myślenie”. Zastanawiałem się, co w takim razie mogłoby odegrać rolę przeciwieństwa „białej supremacji”, i zupełnie gdzie indziej natrafiłem na publikację etnograficzną o odmiennym rozumieniu pojęcia czasu w Afryce. W afrykańskim sposobnie myślenia przyszłość po prostu nie istnieje, kategoria czasu obejmuje jedynie przeszłość bliższą i dalszą. 

Czas zbudowany jest z wydarzeń, których się już doświadczyło, albo wiadomo że doświadczyli ich inni. W przyszłości nie nastąpiły jeszcze żadne wydarzenia, więc przyszłości zwyczajnie nie ma. Nikt nie przeżył niczego z przyszłości, nie ma tam zdarzeń do których można by się odwołać. Przyszłość jest tak kompletnie abstrakcyjna, że w wielu rodzimych językach afrykańskich nie istnieją słowa na jej określenie (chętnie zapytałbym jakiegoś biegłego lingwisty czy tak jest rzeczywiście; sprawa może być skomplikowana, bo ponad 80% rodzimych języków afrykańskich nie ma formy pisemnej). Czas nie jest tam traktowany jak dobro, które można oszczędzać albo tracić, jak to ma miejsce w „cywilizacji białego człowieka”. Życie Afrykanina to czekanie aż czas „się wydarzy” albo wręcz „robienie/produkowanie czasu”. W konsekwencji rodzime języki Ghany i Nigerii nie mają słów oznaczających naprawianie czegoś, konserwację albo serwis. Planowanie i działanie na rzecz utrzymywania rzeczy w dobrym stanie dla ich prawidłowego działania w przyszłości nie jest potrzebne ani w ogóle znane. 

Kto przebrnął przez powyższe dygresje, może teraz zastanowić się nad miejscem zajmowanym w tym wszystkim przez zegarek naręczny. Platforma YouTube pełna jest filmików o „wyrażaniu siebie” za pomocą zegarka, tematów w rodzaju „co twój zegarek mówi o tobie?”, „jak nosić zegarek?”, itp. Zegarek podobnie jak dawniej pełni rolę wizerunkową, jest sygnałem komunikującym otoczeniu kim jest jego posiadacz, albo za kogo chciałby się uważać. Chociaż się z tego śmieję, to sam nie jestem na to zjawisko obojętny. Zakładam Cartiera i od razu czuję się jakoś bardziej posh. Zakładam G-Shocka i czuję się niezniszczalny. 

Jednocześnie zegarki zaliczają klasyczny prole drift wraz całą pozostałą cywilizacją materialną i obyczajową. Śmieci na ulicach, graffiti na ścianach, tatuaże na twarzach. Ubrania i fryzury celowo wyglądające tak, jakby ich posiadaczy przed chwilą ciągnięto za samochodem po asfalcie. Niechlujny język, przekleństwa używane zamiast normalnych wyrazów, słowne potworki i błędy mnożące się wszędzie jak komórki nowotworowe. W Polsce plenią się nieudolne anglicyzmy („progres” zamiast postępu, „forwardować” zamiast przesyłać; są nawet tacy, którzy problemy „adresują” zamiast rozwiązywać) albo rusycyzmy („na dzień dzisiejszy”, „za***isty”, „w Ukrainie”). 

Coraz więcej ludzi z niewiadomych powodów uważa, że mówienie „smacznego” przed posiłkiem albo „na zdrowie” kiedy ktoś kichnie, to przejawy dobrego wychowania. Celebrytki nie umieją elegancko chodzić ani siedzieć. To i tak staje się mniej ważne w chwili, kiedy przystępują do wygłaszania swoich poglądów, dziwnie podobnych do poglądów innych celebrytek i celebrytów. Cały czas "na fali" jest atakowanie księży i kościoła, bo to nie grozi żadnymi konsekwencjami (w przeciwieństwie do atakowania np. islamu albo judaizmu) a podnosi oglądalność i "klikalność". Rzecznik prasowy rządu nie jest w stanie odmienić przez przypadki rzeczownika „dom”. Zagubione i wykorzenione „wykształciuchy”, zapatrzone w umiejętnie zaszczepione im idee, usiłują naśladować nadmuchane autorytety z telewizji. W mediach trwa nieustająca naparzanka na trzeciorzędne tematy, podczas gdy sprawy największej wagi leżą nieruszone. Od kiedy dwór i pałac zostały trwale usunięte z krajobrazu kulturowego, trwa triumfalny pochód czworaków. Wszystko staje się coraz bardziej tandetne, pomimo coraz wyższych cen, za które nabywa się rzeczy pospiesznie zaprojektowane, wykonane byle jak i w coraz gorszym guście. 

Czy to ewolucja, czy raczej degeneracja? Na pewno wielka zmiana. Nowoczesny design, odzwierciedlający i jednocześnie formujący dominujące gusty, obnaża prawdę że chociaż jesteśmy coraz bardziej zaawansowani technologicznie, to również coraz bardziej nudni, pozbawieni wyobraźni i chęci samodzielnego myślenia. Rzeczy z naszego otoczenia mówią nam, że nie wierzymy już w estetykę, która przestała się liczyć, ani w ideę takiego społeczeństwa, które zasługiwałoby na zwyczajne, banalne, codzienne piękno.

 

Twój tekst dotyka spraw znacznie głębszych niż estetyka czy obyczaj. W istocie mówisz o rozpadzie pewnego metafizycznego ładu, którego widzialnym znakiem był niegdyś zegarek jakoi symbol wiary w porządek, przyczynowość i celowość ludzkiego działania.

W kulturze Zachodu czas był zawsze kategorią teologiczną: linią prowadzącą od stworzenia ku zbawieniu. Ta świadomość nadała sens pojęciom odpowiedzialności, konsekwencji i postępu. Każda minuta miała znaczenie, bo była cząstką historii rozumianej jako dzieje sensu. Z tego ducha zrodziły się nie tylko nauka i technika, ale i cała etyka pracy - przekonanie, że człowiek współtworzy ład, którego sam nie ustanowił, lecz któremu podlega.

Gdy spojrzymy na inne modele kulturowe, widzimy zupełnie odmienną ontologię czasu: nie linearną, lecz cykliczną, zbudowaną z powtarzalnych zdarzeń, w której przyszłość nie ma jeszcze realnego istnienia. To spojrzenie ukazuje, jak mocno zachodnie pojęcie czasu jest związane z wiarą w transcendencję. Tam, gdzie jej brak, zanika także poczucie miary, obowiązku i dążenia do doskonałości, bo wszystko rozgrywa się tu i teraz, bez odniesienia do celu.

Współczesność znalazła się między tymi światami. Z jednej strony odrzuciliśmy teleologię chrześcijańską, z drugiej - nie potrafimy żyć w czystej immanencji. Dlatego tak kurczowo trzymamy się materialnych resztek dawnego ładu: języka, stylu, formy, a nawet przedmiotów. Zegarek w tym kontekście nie jest więc ozdobą ani narzędziem - jest pamiątką po cywilizacji, która jeszcze wierzyła, że czas ma sens.

Ha, ha, ha! Obawiam się, że ten temat nie tyle zniknie, co raczej powinien na stałe stać się ilustracją pewnego zjawiska, dobrze znanego większości użytkowników KMZiZ. To narracja naszych czasów minionych, obecnych i tych, które dopiero nadchodzą.

W przeciwieństwie do wielu współczesnych ideologii my, ludzie wychowani w duchu chrześcijańskim, nie mamy zwyczaju obrażać się o wszystko. Jezus z Nazaretu mówił o nadstawianiu drugiego policzka- ja, przyznam, nie zawsze to potrafię. Trochę bliżej mi do Anthony’ego Hopkinsa, który powiedział kiedyś, że przez lata traktował ludzi dobrze, a dziś traktuje ich z wzajemnością. To w moim przeknonaniu mądre i uczciwe podejście.

Czytając Twój esej, Irku, mam wrażenie, że ludzi myślących samodzielnie jest w kraju więcej, niż się wydaje. Ludzi, których zdrowy rozsądek nie został zniszczony przez nachalną propagandę i kult bylejakości. W czasach, gdy głupota zyskała status cnoty, Twoje słowa przypominają, że myślenie wciąż ma sens, że warto tworzyć dla tych, którzy jeszcze słuchają, rozumieją i czują. Reszta? Niech sobie trwa w swoim świecie. 

W ten sposób, w tej dyskusji, esej staje się nie tylko diagnozą współczesnej kultury, ale też punktem odniesienia dla tych, którzy wciąż potrafią odnaleźć w formie, w słowie i w działaniu sens własnej egzystencji.

I jeszcze jedno - zapoczątkowałeś coś niespotykanego na forum, coś, co można kontynuować w wielu zapisach różnych form rozumowania, czyli każdego z użytkowników; coś, co pozwala na luźną korespondencję, a w rzeczywistości prowadzi do wywodu filozoficzno-społecznego.

Edytowane 27 Października przez Autor1984

[Paulus57 130532]

W dniu 25.10.2025 o 16:54, ireo napisał(-a):

V

Przedwczoraj znów widziałem kelnera z Submarinerem na ręku. Chyba przegapiłem moment w którym ten model stał się ulubionym zegarkiem kelnerów, przynajmniej w restauracjach „trochę lepszej” kategorii. Oczywiście nie tylko ich, „sub” ma przecież ogromny „elektorat pozytywny” i jest jednym z najpopularniejszych zegarków na świecie. A wczoraj na jakimś popularnym portalu internetowym, uprawiającym masowe „disco polo dziennikarstwa”, przeczytałem niezgrabnie zredagowany artykulik o zegarku aktualnego Prezydenta Najjaśniejszej Rzeczypospolitej, że „jego cena zwala z nóg”. Chodziło o Błonie za niecałe dwa tysiące złotych. Wszystko jest względne.

Wartość rzeczy zależy od punkt odniesienia i własnego systemu wartości osoby oceniającej daną rzecz. Wracając na chwilę do świata kulinariów, jeśli ktoś nie wychował się w kulturze dobrego jedzenia, gdzie ceni się wysokiej jakości składniki i wyrobiony smak, to nie będzie miał pojęcia co właściwie jest dobre. Zanim się tego nauczy (o ile kiedykolwiek mu się uda), będzie musiał polegać na zdaniu innych, celebrytów, recenzentów, znajomych, „influencerów”, dziennikarzy, „ambasadorów marki”, prawdziwych ekspertów, ale też równie prawdziwych szarlatanów i przypadkowych ludzi bez pojęcia. Problem w tym, że jeśli sam nie będzie miał wystarczających podstaw, żeby wiedzieć co myśli i dlaczego właśnie tak a nie inaczej, to zapewne nie będzie w stanie odróżnić eksperta od ignoranta. Tu wkraczają media i specjaliści od marketingu, którzy usłużnie i sprawnie potrafią wykreować beznadziejnego ignoranta na cenionego eksperta. Kto ogląda telewizję, zna wiele przykładów.

To takie miłe, myśleć i głosić że „nie ma reguł”, „noszę co mi się podoba” i „nikt mi nie będzie mówił co mam myśleć, robić i jak się zachowywać”. W świątyni egoizmu sąsiednie miejsce kultu zajmuje popularne „jestem jaki jestem”, czyli nie muszę nic ze sobą robić ani nad sobą pracować, niczego się uczyć, o nic zabiegać, masz mnie bezwarunkowo akceptować a najlepiej podziwiać, a jak nie to spadaj. Aha, i jeszcze musisz zgadzać się ze mną we wszystkim. W porządku, to spadam. Właściwie nie miałbym skąd spaść, bo nawet nie podszedłem. Odpowiednio wcześnie ostrzegł mnie język, którym mówisz i piszesz, wyraz twarzy którym potraktowałeś żebraka na ulicy, głośne zachowanie obliczone na przyciągnięcie uwagi i grono znajomych, wśród których się obracasz. A gdybym jeszcze miał jakieś wątpliwości, rozwieją je szczegóły, takie jak ubiór i zegarek. 

Historia ubioru i innych znamion statusu materialnego, sygnałów których ludzie używają do wyrażania i komunikowania swoich osiągnięć, marzeń, wierzeń, poglądów, stanu umysłu, zawodu, zainteresowań i środowiska z którego pochodzą, trwa od tysięcy lat. W starożytności i w wiekach średnich sposób prezentowania się na zewnątrz był przeważnie ściśle ustalony przez normy społeczne i tradycję, traktowaną bardzo poważnie. Do tego stopnia, że w wielu kulturach wyłamanie się z konwencji i posługiwanie się atrybutami i zachowaniem kogoś innego, np. innego stanu lub innej płci, bywało surowo karane. 

W Europie jeszcze na początku XX w. jeden rzut oka pozwalał bezbłędnie rozpoznać w nieznajomej osobie mieszczanina, rolnika, urzędnika, gospodynię, szlachcica, prostytutkę, woźnego, kupca, oficera, nauczycielkę, itd. Bardzo ważny był mundur i związana z nim pozycja społeczna, o czym świadczy historia „kapitana z Köpenick”. Był to bezrobotny hochsztapler Friedrich Wilhelm Voigt, z zawodu szewc, który kupił w sklepie ze starzyzną mundur kapitana pruskiej armii. Następnie wziął pod swoją komendę przypadkowo napotkany oddział żołnierzy i sterroryzował miasteczko Köpenick koło Berlina, aresztując burmistrza i zagarniając miejską kasę. Tajemnicze zniknięcie gotówki i czeków z sejfu w magistracie udało się wyjaśnić dopiero dziesięć dni później. Podobno cesarz Wilhelm II o mało nie umarł ze śmiechu, usłyszawszy tę historię. Osobiście wstawił się za oszustem, który dzięki cesarskiej protekcji został skazany na „stosunkowo łagodną” karę czterech lat więzienia.

Minęło 60 lat i nad dążeniem do identyfikowania się ze zbiorowością zaczął przeważać indywidualizm. W latach ’60 XX w. ubiór wraz z akcesoriami stopniowo stawał się coraz bardziej narzędziem „wyrażania siebie”. Mimo to jeszcze w 1966 r. niejaki Jimi Hendrix został zatrzymany przez policję w Londynie, ponieważ miał na sobie oryginalną brytyjską kurtkę mundurową z końca XIX w., w charakterystycznym czerwonym kolorze. Policjantom bardzo nie podobał się ten strój w zestawieniu z jego czarnoskórym posiadaczem. Jeden z nich stwierdził, że Hendrix nie ma prawa nosić „munduru, w którym ludzie walczyli i umierali” za Imperium Brytyjskie. „Jak to, w mundurze Korpusu Weterynaryjnego?”, zapytał Hendrix. W końcu udało mu się uniknąć aresztowania, bo na szczęście miał przy sobie amerykański paszport. Nie wiadomo czy miał wtedy zegarek, czy może tylko jedną z wielu ozdobnych bransolet.

W XXI w. sprawy potoczyły się innym torem. W 2020 r. szacowna amerykańska instytucja Smithsonian (konkretnie jej oddział w Waszyngtonie, The National Museum of African American History and Culture, dziewiętnaste muzeum należące do Smithsonian Institution) opublikowała analizę, w której takie zachowania jak punktualność i podejmowanie osobistej odpowiedzialności zostały zaliczone do cech „białej supremacji”. Według ekspertów Smithsonian, do charakterystyki zachowań i wartości rasy białej należą także „cenienie ciężkiej pracy wyżej niż zabawę” oraz „obiektywne, racjonalne myślenie”. Zastanawiałem się, co w takim razie mogłoby odegrać rolę przeciwieństwa „białej supremacji”, i zupełnie gdzie indziej natrafiłem na publikację etnograficzną o odmiennym rozumieniu pojęcia czasu w Afryce. W afrykańskim sposobnie myślenia przyszłość po prostu nie istnieje, kategoria czasu obejmuje jedynie przeszłość bliższą i dalszą. 

Czas zbudowany jest z wydarzeń, których się już doświadczyło, albo wiadomo że doświadczyli ich inni. W przyszłości nie nastąpiły jeszcze żadne wydarzenia, więc przyszłości zwyczajnie nie ma. Nikt nie przeżył niczego z przyszłości, nie ma tam zdarzeń do których można by się odwołać. Przyszłość jest tak kompletnie abstrakcyjna, że w wielu rodzimych językach afrykańskich nie istnieją słowa na jej określenie (chętnie zapytałbym jakiegoś biegłego lingwisty czy tak jest rzeczywiście; sprawa może być skomplikowana, bo ponad 80% rodzimych języków afrykańskich nie ma formy pisemnej). Czas nie jest tam traktowany jak dobro, które można oszczędzać albo tracić, jak to ma miejsce w „cywilizacji białego człowieka”. Życie Afrykanina to czekanie aż czas „się wydarzy” albo wręcz „robienie/produkowanie czasu”. W konsekwencji rodzime języki Ghany i Nigerii nie mają słów oznaczających naprawianie czegoś, konserwację albo serwis. Planowanie i działanie na rzecz utrzymywania rzeczy w dobrym stanie dla ich prawidłowego działania w przyszłości nie jest potrzebne ani w ogóle znane. 

Kto przebrnął przez powyższe dygresje, może teraz zastanowić się nad miejscem zajmowanym w tym wszystkim przez zegarek naręczny. Platforma YouTube pełna jest filmików o „wyrażaniu siebie” za pomocą zegarka, tematów w rodzaju „co twój zegarek mówi o tobie?”, „jak nosić zegarek?”, itp. Zegarek podobnie jak dawniej pełni rolę wizerunkową, jest sygnałem komunikującym otoczeniu kim jest jego posiadacz, albo za kogo chciałby się uważać. Chociaż się z tego śmieję, to sam nie jestem na to zjawisko obojętny. Zakładam Cartiera i od razu czuję się jakoś bardziej posh. Zakładam G-Shocka i czuję się niezniszczalny. 

Jednocześnie zegarki zaliczają klasyczny prole drift wraz całą pozostałą cywilizacją materialną i obyczajową. Śmieci na ulicach, graffiti na ścianach, tatuaże na twarzach. Ubrania i fryzury celowo wyglądające tak, jakby ich posiadaczy przed chwilą ciągnięto za samochodem po asfalcie. Niechlujny język, przekleństwa używane zamiast normalnych wyrazów, słowne potworki i błędy mnożące się wszędzie jak komórki nowotworowe. W Polsce plenią się nieudolne anglicyzmy („progres” zamiast postępu, „forwardować” zamiast przesyłać; są nawet tacy, którzy problemy „adresują” zamiast rozwiązywać) albo rusycyzmy („na dzień dzisiejszy”, „za***isty”, „w Ukrainie”). 

Coraz więcej ludzi z niewiadomych powodów uważa, że mówienie „smacznego” przed posiłkiem albo „na zdrowie” kiedy ktoś kichnie, to przejawy dobrego wychowania. Celebrytki nie umieją elegancko chodzić ani siedzieć. To i tak staje się mniej ważne w chwili, kiedy przystępują do wygłaszania swoich poglądów, dziwnie podobnych do poglądów innych celebrytek i celebrytów. Cały czas "na fali" jest atakowanie księży i kościoła, bo to nie grozi żadnymi konsekwencjami (w przeciwieństwie do atakowania np. islamu albo judaizmu) a podnosi oglądalność i "klikalność". Rzecznik prasowy rządu nie jest w stanie odmienić przez przypadki rzeczownika „dom”. Zagubione i wykorzenione „wykształciuchy”, zapatrzone w umiejętnie zaszczepione im idee, usiłują naśladować nadmuchane autorytety z telewizji. W mediach trwa nieustająca naparzanka na trzeciorzędne tematy, podczas gdy sprawy największej wagi leżą nieruszone. Od kiedy dwór i pałac zostały trwale usunięte z krajobrazu kulturowego, trwa triumfalny pochód czworaków. Wszystko staje się coraz bardziej tandetne, pomimo coraz wyższych cen, za które nabywa się rzeczy pospiesznie zaprojektowane, wykonane byle jak i w coraz gorszym guście. 

Czy to ewolucja, czy raczej degeneracja? Na pewno wielka zmiana. Nowoczesny design, odzwierciedlający i jednocześnie formujący dominujące gusty, obnaża prawdę że chociaż jesteśmy coraz bardziej zaawansowani technologicznie, to również coraz bardziej nudni, pozbawieni wyobraźni i chęci samodzielnego myślenia. Rzeczy z naszego otoczenia mówią nam, że nie wierzymy już w estetykę, która przestała się liczyć, ani w ideę takiego społeczeństwa, które zasługiwałoby na zwyczajne, banalne, codzienne piękno.

 

Powtarzanie wyrażonej wcześniej opinii, że mądry przekaz i forma doskonała, pewnie jest niekonieczne, ale nie potrafię się powstrzymać. 

Obserwacja zachodzących zmian kulturowych i społecznych, zwykle prowadzi do niezbyt optymistycznych wniosków. Oczywiście taką ocenę wydają zwykle ludzie z pewnym doświadczeniem życiowym, które przychodzi z czasem. Z biegiem lat kształtujemy w sobie oceny stosunków międzyludzkich, zachowań i tworzymy swój indywidualny porządek, który zmiany naruszają. Trudno wtedy o obiektywizm, wszak skazani jesteśmy, chcemy, czy nie chcemy, na subiektywne spojrzenie. To ostatnie "zmusza" nas do przekonania o własnej "najmądrzejszej ocenie" i "błędach tych innych". Skupienie na własnej "perfekcyjności" ma zapewne źródła sięgające głęboko w istotę przetrwania gatunku. Przekonanie o osobistej "lepszości" motywuje nas do przetrwania i przekazania genów następnemu pokoleniu. Krótko mówiąc - walka o przetrwanie. 

To, co do tej pory napisałem, sprawia wrażenie jakoby byłbym w kontrze do Twojego przekazu, ale tak nie jest. Zwyczajnie, zauważając negatywne w naszym mniemaniu zmiany, trzeba zawsze mieć świadomość, że sytuacja zastana i przez nas zaakceptowana nie musi być doskonałością, choć byśmy nie wiem jak mocno byli o tym przekonani. 

Od czasów starożytnych starsi widzieli w młodych zło i zagrożenie, a wizja przyszłości z tego względu musiała przerażać. Tu zachodził błąd wynikający z faktu, że zawsze człowiek młody nie ma doświadczenia, a obserwujący go starsi oceniają go z perspektywy swoich długoletnich przemyśleń i przeżyć. Odpowiednia skala porównawcza miałaby jedynie sens, gdyby porównać "mądrość" np. 20-latka z 2025 roku z 20-latkiem z 1975 roku, a nie ze wcieleniem tego drugiego pięćdziesiąt lat później. Stosując porównania w równym wieku i doświadczeniu życiowym, można by dopiero znaleźć podstawę do oceny, czy świat zmierza w dobrym, czy złym kierunku. Oczywiście łatwo jest przyjąć takie założenia, ale w praktyce bardzo trudno byłoby znaleźć właściwe kryteria do porównań. 

Zmiany w historii ludzkości, to rzecz nieunikniona, a nawet pożądana. Bez zmian nie byłoby postępu. Gdy spojrzymy na historię, to pomimo okresów zastoju, a nawet regresji, widać postęp ludzkiej cywilizacji. Z mojego osobistego punktu widzenia, jednym z ważniejszych elementów stabilizacji i gwarantem rozwoju, są stereotypy (doświadczenia pokoleń). Nieprzypadkowo walką z nimi zajmowały się systemy "postępowe", dodatkowo parując je z "przesądami". Systemy totalitarne chcą dominacji nad jednostką i pełnej kontroli. Łatwiej to osiągnąć, gdy jednostka jest "oczyszczona" z doświadczeń przeszłych pokoleń. Gdy jednostka nie ma "obciążeń" zaszłości, do funkcjonowania w zbiorowości potrzebuje bieżących wskazówek, a gdzie może znaleźć je łatwiej, niż w mass mediach? By była przewidywalna i sterowalna, musi być wysterylizowana z poglądów, które stoją w sprzeczności z interesami zarządzających. Doskonałym narzędziem będzie tu cenzura wprowadzana pod szczytnymi hasłami. Niestety pojawiło się bardzo niebezpieczne narzędzie — A. I. 

Łamanie reguł i konwenansów było lansowane jako droga do wolności i niezależności, ale jest to fałsz w najczystszej postaci, gdyż tworzy chaos, dla którego zwalczenia "proponuje się" nam powszechną kontrolę. Porządek społeczny może tworzyć się aktywnie z zachowaniem osobistej wolności, ukształtowanej na podstawie moralności albo poprzez systemowe zniewolenie. Pozostaje mieć tylko nadzieję, że tak jak gospodarka planowa nie sprawdziła się w gospodarce socjalistycznej, tak i "planowe uporządkowanie" społeczeństw okaże się niewydolne i szybko się zawali. Tylko to A. I. ... 

Zegarki są jednym z elementów zaznaczania swojej pozycji w strukturze społecznej, tak jak i posiadany samochód, ogólnie mówiąc status ekonomiczny. Funkcjonując w grupie, trzeba to przyjąć do wiadomości, choćby nie wiem jak mocno, nas to bulwersowało. Jest to reguła, która działa pozytywnie na stabilność społeczeństwa. Ma się rozumieć, silne jednostki mogą się od niej wyłamywać. Ale nie każdy jest od razu Keeanu Reeves'em i o tym też warto pamiętać.  

Noszenie Casio Duro też nie zrównuje nas z jednym z jego najsłynniejszych posiadaczy.